Galaksimizde Saklı Halkalı Kara Delik Bulundu
Samanyolu’nun merkezine yakın virgül şeklindeki bir moleküler bulut, astronomide en çok aranan nesnelerden birinin yörüngesinde dönüyor gibi görünüyor.
“Tadpole “un yörüngesinin merkezinde, bir gökbilimci ekibi tam olarak … hiçbir şey görmedi. Ve bir şeyi çeken bir hiçlik basitçe ‘kara delik’ diye bağırır.
Modelleme, bunun sıradan bir kara delik olmadığını, nadiren görülen orta ağırlıktaki kara delikler sınıfına ait olduğunu gösteriyor; “kayıp halka” orta kütleli kara delikler.
Eğer durum buysa, bu galaktik merkezin yakınında bulunan beşinci aday orta kütleli kara delik olacaktır.
Şimdiye kadar bulunması zor olan bu nesnelerin sayısının artması, gökbilimcilerin galaksilerin merkezlerindeki süper kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğunu ve daha sonra nasıl bu kadar devasa boyutlara ulaştığını anlamalarına yardımcı olabilir.
Japonya’daki Keio Üniversitesi’nden Miyuki Kaneko liderliğindeki bir gökbilimci ekibi, “Bu makalede, izole edilmiş, kendine özgü bir kompakt bulutun keşfini bildiriyoruz” diye yazıyor.
“Tadpole’un uzaysal kompaktlığı ve diğer dalga boylarında parlak muadillerinin olmaması, nesnenin orta kütleli bir kara delik olabileceğini gösteriyor.”
Evrendeki kara delikler iki farklı kütle rejiminde bulunma eğilimindedir. Güneş‘in kütlesinin yaklaşık 100 katına kadar olan yıldız kütleli kara delikler vardır. Bunlar büyük kütleli bir yıldızın ömrünün sonunda çekirdeğinin çökmesiyle ya da bu tür kara delikler arasındaki birleşmelerle oluşan kara deliklerdir.
Bir de süper kütleli kara delikler vardır. Bunlar galaksilerin merkezlerinde yer alan ve Güneş’in milyonlarca ila milyarlarca katı kütleye sahip olan dev cisimlerdir.
Bu nesnelerin nasıl oluştuğu belirsizdir ve bu astronomların çözmeyi çok istedikleri kozmik bir muammadır.
Cevapların bulunabileceği yerlerden biri de ara kütleli kara deliklerdir. Bu orta kütleli kara delikleri (IMBH) bulmak, kara deliklerin tüm kütle aralığına eşit olarak yayıldığının ve ara kütleli olanların küçük ile dev arasında bir büyüme aşaması olduğunun kanıtı olacaktır.
Ancak bu orta ağırlıktaki nesnelerin sadece çok azı tanımlanabilmiştir ve çoğu da geçici olarak tanımlanmıştır.
Sorunlardan biri, yalnız kara deliklerin kendi başlarına ışık yaymamalarıdır. Yalnızca muazzam kütleçekimlerinin çevreleri üzerindeki etkisiyle, maddenin beyaz-sıcak bir öfke içinde dönmesine neden olarak ya da uzay-zaman dokusunu farklı şekillerde çekerek tespit edilebilirler.
Bu belli belirsiz çekim, Samanyolu‘nun merkezindeki kara delik Sagittarius A*’nın varlığını doğrulamak için gökbilimcilerin incelediği yıldızlar gibi uzak nesnelerin yörünge dansını etkileyebilir.
Galaktik merkez aslında oldukça kalabalık bir yerdir. Yıldızları doğuran türden moleküler bulutlarla doludur. Merkezi Moleküler Bölge olarak bilinir ve moleküler gaz yoğunluğu Samanyolu’nun diskinden birkaç kat daha fazladır.
Bölge çok yoğun olduğu için içinde ne olduğunu görmek zor olabilir, ancak güçlü bir radyo teleskopu içindeki aktiviteyi ortaya çıkarabilir.
Araştırmacılar Tadpole adını verdikleri bulutu bu şekilde buldular. James Clerk Maxwell Teleskobu’nu yerçekimi tarafından tedirgin edilmiş gaz aramak için kullanıyorlardı.
Tadpole işte buydu: galaktik merkeze çok yakın, 27.000 ışık yılı uzaklıkta, yakındaki diğer maddelerden farklı hareket eden bir moleküler bulut.
Ekip, Tadpole’un uzamış şeklinin büyük olasılıkla güçlü gelgit kuvveti – yerçekimsel bir etkileşim – tarafından çekilmesinin bir sonucu olduğunu buldu.
Ve modellemeleri, bu etkileşimden sorumlu kütlenin Güneş’in kütlesinin yaklaşık 100.000 katı olduğunu gösterdi. Bu da bir ara kara deliğe işaret ediyor.
Nereden gelmiş olabileceği ve nasıl oluştuğu cevaplanması gereken sorulardır.
Öncelikle ekibin şüphelerini doğrulaması gerekiyor. Şili’deki güçlü Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi’ni kullanarak Tadpole’un yörünge merkezinde bir kara deliğin ya da başka bir şeyin izlerini bulup bulamayacaklarını belirlemek için takip gözlemleri yapmayı planlıyorlar.
Eğer orta kütleli bir kara delik olduğu ortaya çıkarsa, bunun süper kütleli kara deliklere ilişkin anlayışımız üzerinde derin etkileri olabilir.
