Uydular Yörüngede Nasıl Durur?

Öne Çıkan İçerikler

Uydular Nasıl Oluyor da Dünya’ya Düşmeden Dönüp Duruyor?

Uydular Yörüngede Nasıl Durur? Herhangi bir cismin yörüngeye girdiği hıza “yörünge hızı” denir. Yeryüzünden yaklaşık 160 km kadar yükseklikteki yörünge hızı saatte yakla­şık 28.000 km kadardır. Yükseklik arttıkça, yörünge hızı da giderek düşer. Çünkü yerçekimi azalır. Örneğin, 1.600 km yükseklikte yörünge hızı saatte 25.300 km’ye düşer.

5e8d89ddc9de3d18f49b9f97 Uydular Yörüngede Nasıl Durur?,uydular

Bir uydunun yörüngede kalabilmesi için yörünge hızını koru­ması gerekir. Çünkü uydunun hızı yörünge hızının altına düşerse, uydu da yeryüzüne doğru düşmeye başlar. Yapay uydular Dünya’nın 160 km yükseğinde yörüngeye oturacak biçimde uzaya fırlatılır. Uyduların bu denli yükseğe atılmasının nedeni, havanın ya da atmosferin direncinden sakınmak içindir. Uydu daha aşağıya atılacak olursa, havanın direnci uydunun hızını keserek yörünge hızının altına düşürür. O zaman uydu düşmeye başlar. Aşağı doğru düştükçe havanın direnci de artar. Havanın uyduya sürtünmesi do­layısıyla meydana gelen büyük sıcaklık, sonunda uydunun yanmasına neden olabilir.

Uydular Yörüngede Nasıl Duruyor

Uzaydan bü­yük bir hızla Dünya atmosferine giren meteor­lar (göktaşları) da sürtünme dolayısıyla yanar. Meteor yanarken alevli bir yol meydana getirir ki biz bunu yerden bakınca bir kayanyıldız biçimin­de görürüz. Elbet atmosfer Dünya’nın üzerinde belli bir noktada birden bire sona ermez. Dünya’dan yük­seldikçe giderek incelir, en sonunda da uzaya ka­rışır.

Yeryüzünden 800 Km yükseklikte bile zayıf bir atmosfer tabakası vardır. Ancak bu zayıf atmosferin uzay uçuşları üzerinde pek etkisi olmaz. Bir uydunun Dünya çevresindeki tam bir dö­nüşüne o uydunun “devir süresi” denir. Dünya’ dan 160 km yükseklikteki bir uydunun devir süresi, yaklaşık 1,5 saattir.

1.600 km yüksek­likteki bir uydunun devir süresi ise yaklaşık 2 saattir. Öte yandan, yeryüzünden 35.700 Km. yükseklikteki bir uydunun devir süresi 24 saattir. Bu, elbet çok ilginçtir; çünkü günümüz de 24 saattir. Bir yapay uyduyu Ekvator üzerinden Dünya‘nın hareket ettiği yöne doğru 35.700 km yükseklikte yörüngeye oturacak biçimde uzaya fırlatırsak, dünyanın bir dönüşünü tamamladığı süre içinde uydunun Dünya çevresinde bir tur attığını görürüz. Başka bir deyişle, Dünya’dan bakan bir gözlemci uyduyu gökyüzünün belli bir noktasında durur gibi görür. Bundan ötürü, 35.700 Km. yükseklikteki yörüngeye “durağan yörünge” adı verilir.

Bu yörüngenin haberleşme uyduları için özel bir önemi vardır. Uydular Dünya çevresinde bir yuvarlak çizerek döner ama, bu tam doğru sayılmaz. Çünkü uyduların yörüngeleri pek ender olarak daire biçimindedir. Çoğu uydular “elips” biçiminde bir yörüngede dönerler. Bu yörünge biçiminden dolayı, uydu Dünya’dan her zaman aynı uzaklıkta olmaz.

Yörüngenin Dünya’ya en yakın olduğu noktaya “perigee”, en uzak olduğu noktaya ise “apogee” (tepe) denir. Öte yandan, elips biçimi bir yörüngede uydu hep aynı hızla da yol almaz. Dünya’ya en yakın olduğu noktada en hızlı yol alır, Dünya’dan uzaklaştıkça hızı aza­lır. Tepe noktasında hızı en aza düşer; sonra ye­niden hızlanmaya başlayarak, perigee noktasın­da doruğuna varır. İşte böylece yörüngeye fırlatılan bir uydu dünyamıza düşmeden güvenle yörüngede hareket etmeye devam eder. Ancak “Apogee” noktasına ulaşan bazı uydular uzaklaşma sebebiyle yavaşlar ve bu sebeple yörünge hızının altına düşmemeleri için uyduya dahil edilmiş gaz püskürtmeli motorlar kullanılabilir. Böylelikle uydu tekrardan yörünge hızına yükseltilmiş olur. Ve böylelikle bugün, iletişimden ulaşıma, ziraatten şehirleşmeye ya da istihbarat almaya kadar birçok yerde kullandığımız uydular sorunsuzca görevlerine devam eder.

Bugün yörüngede yaklaşık 3000 civarında çalışır uydu var. Ancak Space-X Starlink Uyduları ve Amazonun yakın bir gelekcekte göndermeyi planladığı yaklaşık 3200 adet mini uydu ile birlikte yörüngede yaklaşık 10bin adet uydu olması bekleniliyor.

Bu yazı Astrafizik.com sitesine ait özgün bir içeriktir ve bu sebeple mülkiyeti yazara ve temsil ettiği siteye aittir. Astrafizik.com ve yazar Sinan YAVUZ referans gösterilmek koşuluyla kullanımına izin verilmiştir. Yazar: Sinan YAVUZ


Astrafizik sitesinden daha fazla şey keşfedin

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Daha Fazla

Yorumlar

Bir Cevap Yazın

Popüler İçerik