Pamuk Yangını Söndürüyor: Aleve Dayanıklı Pamuk Çeşidi
Beyaz pamuk normalde sadece zehirli alev geciktiriciler eklenerek yangına dayanıklı hale getirilebilir, ancak yeni bir form doğası gereği yanmaz pamuklu kumaşlar yapmamızı sağlayabilir
Alevlere karşı dirençli bir pamuk türü, benzer özelliklere sahip olmayan ebeveyn türlerinin ıslah edilmesiyle yaratıldı. Bu, zehirli kimyasallar eklemek zorunda kalmadan yangına dayanıklı kumaşlar yapmamızı sağlayabilir.
Yangınların insanların evlerine yayılması genellikle tekstil ürünlerinin alev almasıyla gerçekleştiğinden, pek çok ülke artık mobilyalarda kullanılan kumaşların belirli bir direnç düzeyine sahip olmasını şart koşuyor. Bazı işçilerin ve askerlerin de aleve dayanıklı giysiler giymesi gerekmektedir. Aramid gibi yangına doğal olarak dayanıklı sentetik elyaflar vardır, ancak bunlar pamuk gibi doğal elyaflar kadar rahat veya rağbet gören kumaşlar değildir.
Birkaç kahverengi pamuk çeşidi yangına karşı dirençli olsa da, şu anda beyaz pamuğu dayanıklı hale getirmenin tek yolu alev geciktirici kimyasallar eklemektir. Bunlar tipik olarak formaldehit gibi toksik maddeler açığa çıkarır ve kumaşlar temizlendiğinde yangına dayanıklılık nitelikleri de kaybolabilir.
Kahverengi pamuk çeşitleri üzerinde yapılan önceki çalışmalar, aleve dayanıklılıklarının flavonoid olarak bilinen bir tür renksiz bileşiğin varlığından kaynaklandığını öne sürmüş ve bunun beyaz pamukta da olabileceğine işaret etmiştir. Bu nedenle, ABD Tarım Bakanlığı Tarımsal Araştırma Servisi’nden (USDA-ARS) Gregory Thyssen ve meslektaşları, daha önce USDA-ARS tarafından geliştirilmiş çeşitler geliştirmek için oluşturulan yüzlerce beyaz pamuk hattında, bu özelliğe sahip olup olmadığına bakmaya karar verdi.
Bu hatlar, yavrularda çok fazla çeşitlilik yaratmak için tasarlanmış bir ıslah tekniği kullanılarak 11 farklı ebeveyn türünden oluşturulmuştur.
Araştırmacılar her bir pamuk hattından küçük miktarlarda yaktılar ve yanarken en az ısı üreten beş tanesini seçtiler. Daha sonra bu beş hattan dokunmamış kumaş yaptılar ve bir kumaş şeridini 45 derecelik bir eğime koyup birkaç saniye aleve maruz bırakmayı içeren standart bir yanıcılık testi yaptılar (yukarıdaki videoya bakın). Beş kumaştan dördü alev uzaklaştırıldıktan sonra kendiliğinden sönerken, normal pamuk şeritleri tamamen yandı.
Thyssen, “Elyaf kalitesi yeni kendi kendine sönme özelliğinden etkilenmedi” diyor. “Bu yeni hatlar halihazırda yetiştirilen beyaz pamuk çeşitlerinden geliştirildiği için, yetiştiriciler ve tüketiciler için arzu edilen özelliklere sahipler.”
Thyssen ve meslektaşları, 11 ana türden hiçbirinin bu özelliğe sahip olmadığı göz önüne alındığında, bu düzeyde bir alev direnci bulduklarında şaşırdılar. Bundan sorumlu olabilecek flavonoid sentezinde yer alan bazı gen varyantlarını tanımladılar, ancak henüz ilgili herhangi bir spesifik bileşiği belirleyemediler. Thyssen, aleve dayanıklılığın yıkamadan sonra da devam edip etmediğinin henüz bilinmediğini söylüyor.
Dergi referansı: PLoS One, DOI: 10.1371/journal.pone.0278696
