Yeni bir teorik çalışma, karanlık maddeden süper kütleli kara deliklerin oluşturulması için yeni bir mekanizmanın mümkün olduğunu öne sürdü.
Uluslararası ekip, ‘standart’ maddeyi içeren geleneksel oluşum senaryoları yerine, süper kütleli kara deliklerin galaksilerin merkezlerindeki yüksek yoğunluklu bölgelerdeki karanlık maddeden doğrudan oluşabileceğini buldu.
Monthly Notices of the Royal Astronomical Society’de yayınlanan sonuçlar evrenimizin ilk dönemi için önemli çıkarımlara imkan sağlıyor. Süper kütleli kara deliklerin başlangıçta tam olarak nasıl oluştuğu, bugün galaksi evrimi çalışmasındaki en büyük sorunlardan biridir. Süper kütleli kara deliklerin, büyük patlama’dan 800 milyon yıl sonra meydana geldiği ve nasıl bu kadar hızlı büyüyebildikleri bilinememekteydi.
Standart oluşum modelleri, normal baryonik maddeyi (yıldızları, gezegenleri ve tüm görünür nesneleri oluşturan atomlar ve elementler), yerçekimi altında ezerek kara delikleri oluşturur ve bunlar daha sonra zamanla büyür. Bununla birlikte, yeni çalışma, karanlık maddeden yapılmış ve seyreltilmiş bir karanlık madde halesiyle çevrili kararlı galaktik çekirdeklerin potansiyel varlığını araştırıyor ve bu yapıların merkezlerinin, kritik bir eşiğe ulaşıldığında süper kütleli kara deliklere dönüşebilecek kadar yoğunlaşabileceğini ortaya koyuyor.
Araştırmayı yöneten Universidad Nacional de La Plata ve ICRANet’teki araştırmacı Carlos R. Argüelles şu yorumu yapıyor: “Bu yeni oluşum senaryosu, daha önce yıldız oluşumuna veya buna gerek duymadan, erken Evren‘de süper kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğuna dair doğal bir açıklama sunabilir.” Yeni modelin bir başka ilgi çekici sonucu da, bir kara deliğe dönüşmek için kritik kütleye, daha küçük karanlık madde haleleri için, örneğin bazı cüce galaksileri çevreleyenler için ulaşılamayacak olmasıdır.
Yazarlar bunun, beklenen kara delik yerine merkezi bir karanlık madde çekirdeğine sahip daha küçük cüce galaksiler oluşturabileceğini öne sürüyorlar. Böyle bir karanlık madde çekirdeği, geleneksel bir merkezi kara deliğin yerçekimi işaretlerini taklit edebilirken, karanlık maddenin dış halesi de gözlemlenen galaksi dönme eğrilerini açıklayabilir. Argüelles, “Bu model, karanlık madde halelerinin merkezlerinde bulunan yoğun maddeyi nasıl barındırdığını gösteriyor, bu da süper kütleli kara deliklerin oluşumunu anlamada çok önemli bir rol oynayabilir ,” diye eklemekte. “Bu çalışmada, bu tür karanlık madde dağılımlarının gerçekten de kozmolojik bir çerçeve içinde bir karadelik oluşturabileceğini ve evrenin ömrü boyunca sabit kalabileceğini ilk kez kanıtladık.”
Bu yazı Astraphysic.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı phys.org sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astraphysic.com içerik izinlerine tabidir. Astraphysic.com adresi referans gösterilmek ve içeriklerinde herhangi bir değişiklik yapılmaması koşuluyla kullanıma izin vermektedir. Kaynak Okuması için: More information: Carlos R Argüelles et al, On the formation and stability of fermionic dark matter haloes in a cosmological framework, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (2020). DOI: 10.1093/mnras/staa3986Journal information:Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Kaynak: Royal Astronomical Society Çeviri: Sinan YAVUZ
