Güneş’in Ömrü Tükeniyor

Güneşimiz bir gün ölecek.

Güneş sisteminin sakinleri olduğumuz için, bunun ne zaman ve nasıl olacağı sorusuyla çok ilgileniyoruz. Tabii ki, onu göreceğimizden emin değiliz, ama yine de en sonunda ne olacağını merak ediyoruz. Merak bir yana, yıldız evrimi modelleri, evreni ve içindeki yerimizi anlamamıza yardımcı olabilir. Gözlemevi gökbilimcisi Orlagh Creevey, “Eğer kendi Güneş‘imizi anlamıyorsak ve onun hakkında bilmediğimiz çok şey varsa, diğer yıldızları anlamayı nasıl umabiliriz” dedi.

Güneşimizin geleceğinde neler olacağını az çok biliyoruz. Önümüzdeki milyar yıl boyunca ısınmaya devam edecek ve sonunda çekirdeğinde füzyon için gerekli hidrojen tükenecek.

Bu süre zarfında, Güneş’in dış atmosferi önemli ölçüde genişleyecek, hatta muhtemelen Mars‘ın yörüngesine uzanacak ve onu bir kırmızı deve dönüştürecek. Sonunda, hidrojen ve helyum tükenecek, tüm dış maddesini gezegenimsi bir bulutsu oluşturmak üzere sıyıracak ve çekirdek, tamamen soğuması milyarlarca yıl sürebilen beyaz bir cüceye dönüşecek.

Ancak yıldızların sonu her yıldızın bireysel özelliklerine bağlıdır. Samanyolu‘nda hayatlarının farklı evrelerindeki Güneş benzeri yıldızları aramak, sonra onları yıldızımızın geçmişini ve geleceğini modelleyen bir zaman çizelgesine dönüştürmek bu süreçleri daha iyi anlayabilmek adına önemli bir yaklaşım sunmakta. Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia Samanyolu haritalama projesinden elde edilen en son verilerle, artık Güneş’in yaşamının en ayrıntılı zaman çizelgesine sahibiz.

Gaia’nın birincil görevi, Samanyolu’nu şimdiye kadar elde edilen en yüksek hassasiyetle haritalamaktır ve bu görev için bir dizi araçla donatılmıştır. Gökyüzündeki yıldızların konumlarını ve hareketlerini takip ederken, her bir yıldızın parlaklık ve tayfsal sınıflandırmasını detaylı olarak gözlemlemeye yardımcı olur.

Bu değerler, kimyasal bileşim ve sıcaklık gibi faktörleri belirlemek için kullanılabilir. Ayrıca, yıldızın yaşı hakkında bir tahmin veren Hertzsprung-Russell diyagramı adı verilen bir çizelgeye de çizilebilirler.

Bir yıldızın kütlesi yaşla birlikte gerçekten değişmez; ancak, parlaklıktaki bir değişiklik olarak gözlenen yıldız çekirdeğinde meydana gelen nükleer füzyon nedeniyle sıcaklığı oldukça önemli ölçüde değişir.

Yaklaşık 4,57 milyar yaşında olan Güneş’imiz ömrünün henüz yarısında. Ayrıca, 5.772 Kelvin’lik bir yüzey sıcaklığı üreten merkezi füzyon yeteneğine sahiptir. Bu, diğer G-tipi yıldızlara bakmanın, Güneşimizin nasıl yakıt yakmaya devam edebileceği ve ne zaman öleceği konusunda bize oldukça iyi bir fikir vermesi gerektiği anlamına gelir. Creevey ve ekibi, ilk olarak Gaia verilerini taramaya başladılar çünkü 3.000 ila 10.000 Kelvin arasında nispeten “soğuk” sıcaklıklara sahip yıldızları doğru bir şekilde gözlemlemek istiyorlardı. Gerçekten de, düşük sıcaklıklı yıldızlar, daha sıcak yıldızlardan daha küçük olma ve daha uzun yaşama eğilimindedir. Böylece, daha soğuk yıldızlara bakmak, Samanyolu’nun ve daha geniş Evrenin tarihi ve yıldızların evrimi hakkında daha fazla bilgi verebilir.