Kurtların Rengi Amerika’nın Her Yerinde Gizemli Bir Şekilde Değişiyor. Nihayet Nedenini Biliyoruz
Gri bir kurdun kürkünün rengini tahmin etmek hiç de zor değil gibi görünüyor. Ancak yaşam alanları Kuzey Amerika ve Avrasya’ya yayılmış olan bu köpekgiller aslında her zaman gri değildir.
Özellikle Kuzey Amerika kıtasında, ne kadar güneye giderseniz, o kadar çok koyu, siyah renkli kürke sahip kurt vardır. Bu olgu uzun süre açıklanamadı, ancak şimdi bilim insanları suçlunun doğal seçilimin en büyük etkenlerinden biri olduğunu belirledi: hastalık.
Fransa’daki Montpellier Üniversitesi’nden ekolog Sarah Cubaynes liderliğindeki uluslararası bir ekip, daha fazla sayıda siyah tüylü kurt (Canis lupus) üreten tetikleyicinin genellikle ölümcül olan köpek gençlik hastalığı virüsü olduğunu belirledi.
Oxford Üniversitesi’nden biyolog Tim Coulson, “Dünyanın birçok yerinde siyah kurtlar yoktur ya da çok nadirdir, ancak Kuzey Amerika’da bazı bölgelerde yaygınken bazı bölgelerde yoktur” diyor.
“Bilim insanları uzun zamandır bunun nedenini merak ediyordu. Artık Kuzey Amerika’daki kurt araştırmalarına ve Yellowstone’da çalışan ortak yazarlar tarafından toplanan olağanüstü verilerle motive edilen modellemeye dayanan bir açıklamamız var.”
Evrimsel baskı, özellikle hastalık söz konusu olduğunda bazı tuhaf sonuçlara yol açabilir. Bazı bireylerin, söz konusu hastalığa direnç kazandıran genlerin varlığına bağlı olarak hayatta kalma olasılığı daha yüksek olabilir. Hayatta kalanlar daha sonra bu genetik varyasyonlara sahip yavrular üretir ve bir popülasyonun genetik profili zaman içinde değişebilir.
Bununla birlikte, direnç sağlayan genetik konfigürasyonların her zaman tek bir işlevi yoktur. Yakın zamanda öğrendiğimiz üzere, Kara Veba’ya karşı direnç sağlayan genetik varyantlar aynı zamanda romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklara yatkınlığı da artırıyor, yani etkilerini yüzyıllar sonra bile hissediyoruz.
Bu kurtların durumunda, kürk rengi CPD103 adı verilen ve geçmişte kürklerini gri yapan bir gen tarafından belirleniyor. Ancak CPD103 mutasyonu köpeklerde ortaya çıkmış ve kurtlara geçerek siyah bir kürk oluşturmuştur.
Her kurtta CPD103’ün iki kopyası bulunur ve her ebeveynden bir tane miras alınır. Ancak insanlardaki kızıl saçın aksine, siyah bir kürk üretmek için siyah kürk geninin sadece bir kopyası gerekir.
Bilim insanları, CPD103’ün bulunduğu DNA bölgesinin aynı zamanda köpek gençlik hastalığı gibi akciğer enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayan bir proteinin kodlanmasında da rol oynaması nedeniyle, köpek gençlik hastalığı virüsünün Kuzey Amerika’daki siyah tüylü kurtların sayısında bir rol oynayabileceğinden şüpheleniyor.
Bu, siyah kürklü kurtların hastalıktan kurtulma olasılığı daha yüksekse, üreyecekleri ve CPD103 varyantlarını yavrularına aktaracakları anlamına gelir.
Böylece ekip bu hipotezi test etmeye koyuldu. Araştırmacılar Kuzey Amerika’daki 12 kurt popülasyonunu analiz ederek, virüsü geçirmiş ve hayatta kalmış olmanın bir işareti olan köpek gençlik hastalığı antikorlarının varlığının siyah kürklü kurtlarla güçlü bir şekilde ilişkili olup olmadığını inceledi.
Antikorlara sahip kurtların, özellikle de yaşlı kurtların siyah kürklü olma ihtimalinin gerçekten de daha yüksek olduğunu buldular. Siyah kurtlar ayrıca salgınların meydana geldiği bölgelerde daha yaygındı.
Ekip daha sonra, 1990’larda kurtların yeniden üretildiği Yellowstone Ulusal Parkı’ndaki 20 yıllık kurt popülasyonu verilerini inceledi.
Buradaki nüfusun yüzde 55’ini gri kurtlar, yüzde 45’ini ise siyah kurtlar oluşturuyor. Bu siyah kurtların sadece yüzde 5’i siyah ceketli CPD103 varyantının iki kopyasına sahipti. Bu durum, karşı renkten eş seçen kurtların üreme başarısı ve yavrularının köpek hastalığından kurtulma şansının daha yüksek olduğunu göstermektedir.
Ancak, bu durum yalnızca köpek vebası salgınlarının yaşandığı bölgelerde işe yarıyor. Ekibin matematiksel modellemesine göre, zıt renkli bir eş seçmenin rekabet avantajı, köpek kızgınlığı bir sorun değilse ortadan kalkıyor.
Araştırma, bazı bölgelerde siyah kurtların daha yaygın olmasının etkileyici bir nedenini ortaya koymakla kalmıyor, aynı zamanda tarihi köpek hastalığı salgınlarının yanı sıra hastalık direncini incelemek için de bir araç sunuyor.
Ekip, elde ettikleri sonuçların geniş bir tür yelpazesi için geçerli olabileceğini belirtiyor. Çok çeşitli böceklerde, memelilerde, amfibilerde, sürüngenlerde ve kuşlarda, renk varyasyonu hastalık direnci ile ilişkilendirilebilir; bu renklenme, hayvanların yavrularına hayatta kalma avantajı sağlayacak eşleri seçmelerine yardımcı olmak için bir sinyal görevi görebilir.
Araştırmacılar makalelerinde, “Renklenme genetik olarak belirlendiğinde ve hastalık direnci kalıtsal olduğunda ve renklenme ile ilişkilendirildiğinde, belirli bir renkteki bir eşin tercih edilmesi, sık ve yeterince öldürücü patojenlerin bulunduğu ortamlarda dirençli yavrular üretme şansını en üst düzeye çıkararak uygunluğu artıracaktır” diye yazıyor.
“Doğada gözlemlenen morfolojik ve davranışsal özelliklerin çeşitliliğinin oluşmasında patojenlerin rolünü önemli ölçüde hafife almış olmamız mümkündür.”
Bu ilginç bir fikir değil mi?
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı sciencealert.com sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.
