Karanlık madde astrofizikçiler için son derece ilginç ve egzotik bir varlıktır.Hiç bir şekilde görülmez ancak tüm galaksileri haleler halinde çevreler.
Karanlık madde kütlesi, gökadaların kendisi ve çevresi üzerinde muaazm bir kütle çekim (ya da uzay-zaman bozunumu) etkisi yaratır. Bu durum şimdiye kadar gözlemlenen tüm galaksilerde hemen hemen aynı şekilde gözlemlendi.
Şimdilerdeyse, bazı gökadalarda yapılan gözlemlere dayanılarak karanlık maddeyle alakalı bazı sorunların olduğu gözlemlendi. Görünüşe göre, bazı cüce gökadalar tuhaf bir şekilde karanlık madde yokmuş ya da etkilenmiyormuş gibi davranıyorlar. Bu nasıl olabilir? Karanlık madde kütleleri hakkındaki yaygın fikirler mevcut ve bunların hepsi ciddi gözlemlere dayanıyor. Tamam kabul henüz karanlık maddeyi keşfedemedik ancak etkilerini gözlemleyebiliyoruz. Demokritos da atomların varlığını iddia etmişti ancak 19.yy’a kadar beklemek gerekti.
Bozulmuş Cüce Gökadaları Bulma
Karanlık maddenin bilinen özelliklerinden birisi, karanlık maddenin mevcut gezegeni başka gezegenlerin kütle çekimlerinden koruması ve galaksinin oradan oraya savrulmasını önlemesidir. Ancak yakın zamanda , İskoçya’daki Bonn Üniversitesi ve Saint Andrews’deki astronomlar tarafından yapılan incelemelere göre, bizden yaklaşık 62 milyon ışıkyılı ötede bulunan Fornax Galaksisine baktıklarında beklenilenin dışında gözlemler gerçekleştirdiler.
Fornax galaksisi Cüce gök adalarından meydana gelir. Fornax’a yakından bakarsak, çok küçük ve solukturlar galaksi kümeleri olduklarını görürsünüz. Samanyolu Galaksisi Fornax gibi, çevresinde bir dizi cüce galaksiye sahiptir.
Aslında, son araştırmalar bize yakın olan gökadalardan Cüce Spheroidal galaksisinin ilginç bir şekilde, büyük bir karanlık madde kütlesine sahip olduğunu gösteriyor. Yani özetle Fornax’taki karanlık madde karmaşasının sebebi bu galaksinin cüce olmasıyla ilgili değil.
Peki, Fornax’ta farklı olan ne oluyor?
Orada, cüce gökadalar, galaksi kümesi yakındaki daha büyük gökadalardan gelen yerçekimi gelgitl dalgaları tarafından “rahatsız edilebiliyor”. Bu gelgitler, genellikle bir kaynak yerçekiminin diğer kaynakğın farklı kısımlarını farklı şekilde çektiğinde meydana gelir. Bunlar, Ay’ın Dünya‘nın kendisine bakan tarafını daha güçlü bir şekilde çektiği zaman Dünya’daki gelgitlere benzer.
Ancak işte tam bu noktada ekip tarafından yapılan gökada incelemelerinde cüce gökadaların çarpık şekilleri, karanlık madde görüşlerimizle çelişen sonuçlar ortaya koyuyor.
Prag’daki Bonn Üniversitesi ve Charles Üniversitesi’nden Profesör Pavel Kroupa, “Fornax cücelerinde bu tür bozulmalar Standart Modele uygun görünmemektedir” dedi. Bu modele göre, aslında bu cüce galaksilerin etrafını kuşatan karanlık madde halelerinin onları küme tarafından yükselen gelgitlerden kısmen koruması gerekmektedir. Ancak yapılan gözlemler maalesef bu modelde sorun olduğunu net bir şekilde ortaya koymakta.
Bozulmuş Cüce Gökadaları Açıklamak
Kroupa ve ekibi yaptıkları gözlemlerle bu durumun sebebini anlamaya çalıştılar ve elde ettikleri verilere bağlı olarak bazı varsayımsal sonuçlara ulaştılar.
Bu anomalilerin birden fazla sebebi olduğu söylenebilir. İlki cüce galaksinin iç dinamik özellikleridir. Ayrıca gökada kümesinin merkezine olan uzaklıkları da önemlidir. Yerçekimi etkilerinin çok daha güçlü olduğu yer bu merkez noktasıdır.
Bir diğer sebep ise, boyutları büyük olan bünyesinde yeterince yıldız olmayan galaksiler, güçlü yerçekimi gelgitleri tarafından kolayca rahatsız edilebilir zira kendi kütleleri aslında diğer gökadalara kıyasla küçüktür. Aynı durum, kümenin merkeze daha yakın olan grupları için de söz konusudur.
Yapılan gözlemler ve incelemeler ışığında “Fornax cüce galaksilerin kütle çekim dalgalarına karşı diğer gökadaları kıyasla altmış dört kez daha zayıf olduğunu ve bu durumun aslında çok mantıksız olduğunu ve bugüne kadar yapılan çalışmalarla çeliştiğini dile getirdi.
Bu gözlemlerin genel kanıya aykırı olduğunu ancak gözlem ve ölçümlerde bir hata olmadığını dile getiren ekip lideri, şimdi daha mantıklı veriler oluşturmak için benzeri türdeki diğer cüce gökadaları inceleme altına alacaklarını dile getirdi.
Elde edilecek sonuçlar fizik ve astrofizik dünyası için oldukça önemli veriler içerecek.
Astrafizik sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.