Nakilden \u00d6NCEK\u0130 GECE, cerrah Bartley Griffith iyi uyuyamam\u0131\u015ft\u0131. Gece 3 civar\u0131nda uyan\u0131p bir fincan kahve yapmaya gitti\u011finde kupas\u0131n\u0131 makinenin alt\u0131na koymay\u0131 unutmu\u015f ve kahve yere d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc.<\/p>\n\n\n\n
Ancak 7 Ocak sabah\u0131 ameliyathaneye vard\u0131\u011f\u0131nda, ger\u00e7ekle\u015ftirmek \u00fczere oldu\u011fu \u00e7ok s\u0131ra d\u0131\u015f\u0131 operasyon t\u0131pk\u0131 di\u011fer kalp nakillerinden farks\u0131z hale geldi. Tek fark organ don\u00f6r\u00fcn\u00fcn bir domuz olmas\u0131yd\u0131. Al\u0131c\u0131 ise kalbi iflas etmi\u015f 57 ya\u015f\u0131nda bir adamd\u0131.<\/p>\n\n\n\n
Griffith ve Maryland \u00dcniversitesi T\u0131p Merkezi’nde cerrah Muhammad Mohiuddin liderli\u011findeki ekibin geri kalan\u0131, geneti\u011fi de\u011fi\u015ftirilmi\u015f bir domuz kalbinin bir insana ilk naklini ger\u00e7ekle\u015ftirmek \u00fczereydi. David Bennett adl\u0131 hasta, geleneksel bir nakil i\u00e7in uygun olamayacak kadar hastayd\u0131. Maryland grubu y\u0131llard\u0131r xenotransplantasyon olarak bilinen t\u00fcrler aras\u0131 transplantasyon \u00fczerinde \u00e7al\u0131\u015f\u0131yordu ve Bennett’in hayat\u0131n\u0131 kurtarmak i\u00e7in son \u00e7are olarak deneysel prosed\u00fcr\u00fc \u00fcstlendi.<\/p>\n\n\n\n
Ameliyat sorunsuz ge\u00e7ti. Griffith, “Sadece kilitlendik, yapmak i\u00e7in e\u011fitildi\u011fimiz \u015feyi yapt\u0131k ve bir kez kesi yapt\u0131ktan sonra, ba\u015fka herhangi birini ameliyat etti\u011fimiz gibi bir hastay\u0131 ameliyat ediyorduk” diyor. Ancak ksenotransplantasyon, bir hayvan vir\u00fcs\u00fcyle enfeksiyon olas\u0131l\u0131\u011f\u0131 veya insan ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemiyle uyumsuzluk nedeniyle organ\u0131n h\u0131zla reddedilmesi gibi benzersiz riskler ta\u015f\u0131yor. Bir dizi genetik modifikasyon sayesinde kalp, adam\u0131n ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi taraf\u0131ndan hemen reddedilmedi. Yine de Bennett nakilden 60 g\u00fcn sonra \u00f6ld\u00fc ve bilim insanlar\u0131 hala neyin yanl\u0131\u015f gitti\u011fini anlamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n
Hasta sonunda \u00f6lm\u00fc\u015f olsa da, bu alandaki ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar nakli bir ba\u015far\u0131 olarak de\u011ferlendiriyor. Harvard T\u0131p Fak\u00fcltesi’nde xenotransplantasyon \u00fczerine \u00e7al\u0131\u015fan cerrahi profes\u00f6r\u00fc Richard Pierson, “Maryland deneyi, bir domuz kalbinin bir insan\u0131n ya\u015fam\u0131n\u0131 en az alt\u0131 hafta boyunca destekleyebilece\u011fini \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde g\u00f6steriyor” diyor.<\/p>\n\n\n\n
Bu ayn\u0131 zamanda 2022’de alan i\u00e7in tek d\u00f6n\u00fcm noktas\u0131 de\u011fildi. Bu nakilden birka\u00e7 hafta sonra, Birmingham’daki Alabama \u00dcniversitesi’nden bir ekip, geneti\u011fi de\u011fi\u015ftirilmi\u015f domuz b\u00f6breklerinin beyin \u00f6l\u00fcm\u00fc ger\u00e7ekle\u015fmi\u015f bir ki\u015fiye, orijinal b\u00f6breklerinin yerine ba\u015far\u0131l\u0131 bir \u015fekilde nakledilmesini \u00f6zetleyen ilk hakemli \u00e7al\u0131\u015fmay\u0131 yay\u0131nlad\u0131. Organlar 77 saatlik \u00e7al\u0131\u015fma boyunca normal bir \u015fekilde \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Temmuz ay\u0131nda ise New York \u00dcniversitesi’ndeki cerrahlar geneti\u011fi de\u011fi\u015ftirilmi\u015f iki domuz kalbini yeni \u00f6lm\u00fc\u015f insanlara nakletti ve kalplerin \u00fc\u00e7 g\u00fcn boyunca atmaya devam etmesini sa\u011flad\u0131.<\/p>\n\n\n\n
\u00c7al\u0131\u015fmada yer almayan Pierson, “Bu deneyler bir d\u00f6n\u00fcm noktas\u0131na i\u015faret ediyor” diyor. Domuz organlar\u0131 insan olmayan primatlarda -\u00f6zellikle de geneti\u011fi de\u011fi\u015ftirilmi\u015f bir domuz kalbi ald\u0131ktan sonra iki y\u0131ldan fazla ya\u015fayan bir babunda- ba\u015far\u0131l\u0131 oldu ve son insan deneylerinin tela\u015f\u0131n\u0131n, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n insanlarda da i\u015fe yarayabileceklerini kan\u0131tlamak i\u00e7in istekli olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6sterdi\u011fini s\u00f6yl\u00fcyor. \u015eimdi, daha fazla nakil eli kula\u011f\u0131nda. Maryland ve Alabama’daki gruplar \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki bir ya da iki y\u0131l i\u00e7inde insanlarda klinik deneyler ba\u015flatmay\u0131 umuyor.<\/p>\n\n\n\n
Bilim insanlar\u0131 potansiyel don\u00f6r olarak hayvanlara y\u00f6neldi \u00e7\u00fcnk\u00fc nakledilebilir insan organlar\u0131na olan talep arz\u0131n \u00e7ok \u00fczerinde. Amerika Birle\u015fik Devletleri’nde organ nakli listesinde 105.000’den fazla ki\u015fi bulunuyor ve her g\u00fcn 17 ki\u015fi don\u00f6r beklerken hayat\u0131n\u0131 kaybediyor. Bilim insanlar\u0131, insan v\u00fccuduyla daha uyumlu olmas\u0131 i\u00e7in genetik olarak de\u011fi\u015ftirilmi\u015f domuz organlar\u0131n\u0131n bu s\u0131k\u0131nt\u0131y\u0131 hafifletmeye yard\u0131mc\u0131 olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyor. Alabama ekibinin bir \u00fcyesi olan nakil cerrah\u0131 Douglas Anderson, “Ksenotransplantasyon, kar\u015f\u0131lanmam\u0131\u015f korkun\u00e7 bir ihtiyac\u0131 gidermek i\u00e7in bir f\u0131rsat sunuyor” diyor. “Ya\u015fayan ve vefat etmi\u015f don\u00f6rlerden yeterli say\u0131da organ\u0131m\u0131z yok.”<\/p>\n\n\n\n
1960’lardan ba\u015flayarak doktorlar, insanlar\u0131n en yak\u0131n genetik akrabalar\u0131 olan babun ve \u015fempanzelerden al\u0131nan b\u00f6brek, kalp ve karaci\u011ferleri insanlara nakletmeyi denediler. Ancak organlar reddedilme veya enfeksiyon nedeniyle g\u00fcnler olmasa da haftalar i\u00e7inde ba\u015far\u0131s\u0131z oldu. \u00d6l\u00fcmc\u00fcl bir kalp rahats\u0131zl\u0131\u011f\u0131 olan “Bebek Fae” 1984 y\u0131l\u0131nda babun kalbi nakledildikten sonra bir ay i\u00e7inde \u00f6ld\u00fckten sonra bu \u00e7abalar b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde terk edildi. (Ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi kalbi reddetmi\u015fti.)<\/p>\n\n\n\n
1990’larda ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar dikkatlerini domuzlara \u00e7evirdi. Domuzlar\u0131n organlar\u0131 insan organlar\u0131na daha \u00e7ok benziyor ve ba\u011f\u0131\u015f i\u00e7in uygun boyuta gelmeleri sadece aylar s\u00fcr\u00fcyor. Primatlar\u0131n aksine, HIV benzeri vir\u00fcsleri hastalara ge\u00e7irmeleri konusunda daha az endi\u015fe vard\u0131r (domuzlar farkl\u0131 t\u00fcrde vir\u00fcsler bar\u0131nd\u0131rsa da). Ayr\u0131ca bilim insanlar\u0131 domuz don\u00f6rlerinin, zaten tar\u0131m i\u00e7in yeti\u015ftirildiklerinden halk taraf\u0131ndan daha fazla kabul g\u00f6rece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorlard\u0131.<\/p>\n\n\n\n
Ancak domuzlar ve insanlar aras\u0131ndaki biyolojik farkl\u0131l\u0131klar transplantasyonu \u00e7ok daha zor hale getiriyor. Bu nedenle ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar domuz organlar\u0131n\u0131 insan al\u0131c\u0131lar i\u00e7in daha uygun hale getirmek \u00fczere genetik m\u00fchendisli\u011fine y\u00f6neldi; domuz genlerini sildi ve ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k reddini, kan p\u0131ht\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 ve iltihaplanmay\u0131 \u00f6nlemek i\u00e7in insan genlerini ekledi.<\/p>\n\n\n\n
Bu y\u0131l insanlarda kullan\u0131lan t\u00fcm domuz organlar\u0131nda, tam de\u011fi\u015fiklikler biraz farkl\u0131 olsa da 10 genetik d\u00fczenleme yap\u0131ld\u0131. Her birinin ortak noktas\u0131, domuz dokusunun nakledilmesinden birka\u00e7 dakika sonra ortaya \u00e7\u0131kan hiperakut redde dahil olan Alpha-gal adl\u0131 bir genin silinmesiydi. Bu, nakledilen organlar\u0131n hi\u00e7birinin hemen reddedilmedi\u011fi anlam\u0131na geliyordu. Yine de, farkl\u0131 reddetme t\u00fcrleri haftalar veya aylar sonra ortaya \u00e7\u0131kabilir ve bilim insanlar\u0131 hangi d\u00fczenlemelerin veya ka\u00e7 tanesinin en iyi sonu\u00e7lara yol a\u00e7aca\u011f\u0131n\u0131 bilmiyorlar.<\/p>\n\n\n\n
Maryland ekibi Bennett’in kalbinin neden ba\u015far\u0131s\u0131z oldu\u011funa dair birka\u00e7 teori ortaya att\u0131. Tipik ret belirtileri g\u00f6stermemesine ra\u011fmen, otopsi s\u0131ras\u0131nda k\u0131lcal damarlarda -en k\u00fc\u00e7\u00fck ve en hassas kan damarlar\u0131- hasar g\u00f6r\u00fcld\u00fc. Mohiuddin bunun, ekibin daha \u00f6nce domuz kalbi alan babunlarda g\u00f6rmedi\u011fi bir t\u00fcr ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k reddinin kan\u0131t\u0131 olabilece\u011fini s\u00f6yl\u00fcyor.<\/p>\n\n\n\n
Bir ba\u015fka olas\u0131l\u0131k da hastan\u0131n domuzlarda do\u011fal olarak bulunan bir vir\u00fcsle enfekte olmas\u0131 ve anti-rejeksiyon ila\u00e7lar\u0131n\u0131n neden oldu\u011fu ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi bask\u0131lanm\u0131\u015f durumda vir\u00fcs\u00fcn kalbi iflas ettirmi\u015f olmas\u0131. Bilim insanlar\u0131 zaten domuz genomuna entegre olan domuz endojen retrovir\u00fcslerini ar\u0131yorlard\u0131. Bu vir\u00fcsler Bennett’in kalp dokusunda tespit edilemedi ama ba\u015fka bir t\u00fcr tespit edildi: domuz sitomegalovir\u00fcs\u00fc ya da pCMV. Mohiuddin, enfeksiyonun k\u0131lcal damar hasar\u0131n\u0131 da a\u00e7\u0131klayabilece\u011fini s\u00f6yl\u00fcyor.<\/p>\n\n\n\n
Maryland ekibi o zamandan beri domuz viral DNA’s\u0131n\u0131 \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck miktarlarda tespit etmek i\u00e7in bir test geli\u015ftirdi ve bunu domuz kalbi yerle\u015ftirilen babunlar\u0131n dokusunda kulland\u0131lar. Laboratuvar testlerinde, birka\u00e7 hayvanda vir\u00fcs kan\u0131t\u0131 buldular ancak enfeksiyon ile nakledilen kalplerin ne kadar dayand\u0131\u011f\u0131 aras\u0131nda bir ili\u015fki bulamad\u0131lar.<\/p>\n\n\n\n
\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc bir a\u00e7\u0131klama ise Bennett’e verilen antikor tedavisinin kalbine sald\u0131rm\u0131\u015f olmas\u0131. \u0130ntraven\u00f6z imm\u00fcnoglobulin adl\u0131 ila\u00e7, nakil hastalar\u0131 gibi ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131k sistemi zay\u0131flam\u0131\u015f ki\u015filer i\u00e7indir. Ancak binlerce don\u00f6rden elde edilen antikor havuzundan yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in, domuz kalbindeki h\u00fccrelere sald\u0131rm\u0131\u015f olabilecek do\u011fal antikorlar i\u00e7ermi\u015f olabilir.<\/p>\n\n\n\n
Griffith ve Mohiuddin’e g\u00f6re, t\u00fcm bu fakt\u00f6rlerin zaten \u00e7ok hasta olan bir hasta i\u00e7in m\u00fckemmel bir f\u0131rt\u0131naya katk\u0131da bulunmu\u015f olmas\u0131 da m\u00fcmk\u00fcn.<\/p>\n\n\n\n
Kalp sonunda ba\u015far\u0131s\u0131z olsa da, Bennett hayvan kalbiyle \u00f6nceki insan hastalara g\u00f6re daha uzun ya\u015fad\u0131. Griffith, “David’in dokular\u0131ndan ve klinik seyrinden \u00f6\u011frenebilece\u011fimiz hemen hemen her \u015feyi \u00f6\u011frendi\u011fimizi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum” diyor. “David ile ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z baz\u0131 tuzaklardan ka\u00e7\u0131nabilece\u011fimize inan\u0131yoruz \u00e7\u00fcnk\u00fc o \u00e7ok uzun s\u00fcre \u00e7ok iyi ya\u015fad\u0131.”<\/p>\n\n\n\n
Maryland ekibi, genel sa\u011fl\u0131k durumu Bennett’inki kadar k\u00f6t\u00fc olmayan ikinci bir hasta ar\u0131yor ve 2023 y\u0131l\u0131nda ba\u015fka bir domuz kalbi nakli ger\u00e7ekle\u015ftirmeyi umuyor. Do\u011fru hastada bir domuz kalbinin \u00e7ok daha uzun s\u00fcre dayanabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorlar.<\/p>\n\n\n\n