{"id":6257,"date":"2022-12-25T17:00:00","date_gmt":"2022-12-25T14:00:00","guid":{"rendered":"https:\/\/astrafizik.com\/?p=6257"},"modified":"2023-05-12T00:31:59","modified_gmt":"2023-05-11T21:31:59","slug":"zaman-kavramina-yeni-bir-yaklasim","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/astrafizik.com\/tr\/bilim\/fizik\/zaman-kavramina-yeni-bir-yaklasim\/","title":{"rendered":"Zaman Kavram\u0131na Yeni Bir Yakla\u015f\u0131m"},"content":{"rendered":"\n

YENI\u0307 S\u00dcPERLUMI\u0307NAL TEORI\u0307 \u00d6ZEL G\u00d6RELI\u0307LI\u0307\u011eI\u0307N “UZANTISI” I\u0307LE ZAMAN KAVRAMIMIZI D\u00d6N\u00dc\u015eT\u00dcR\u00dcYOR<\/h2>\n\n\n\n

Var\u015fova ve Oxford \u00fcniversitelerinden teorik fizik\u00e7iler, yeni bir makaleye g\u00f6re, \u00fc\u00e7 zamansal boyuta ve bir uzay boyutuna sahip s\u00fcperluminal bir d\u00fcnyan\u0131n zaman kavram\u0131m\u0131z\u0131 potansiyel olarak de\u011fi\u015ftirebilece\u011fini savunuyor.<\/p>\n\n\n\n

\u0130lgili ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, \u00fc\u00e7 ayr\u0131 zaman boyutunu tek bir uzay boyutuyla birle\u015ftiren “\u00f6zel g\u00f6relili\u011fin bir uzant\u0131s\u0131n\u0131” geli\u015ftirdiklerini ve bunun “s\u00fcperluminal” g\u00f6zlemciler (\u0131\u015f\u0131k h\u0131z\u0131ndan daha h\u0131zl\u0131 hareket eden eylemsiz g\u00f6zlemciler) taraf\u0131ndan yap\u0131lan g\u00f6zlemlerin nas\u0131l g\u00f6r\u00fcnebilece\u011fini a\u00e7\u0131klamaya yard\u0131mc\u0131 oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar b\u00f6yle bir \u00e7er\u00e7evede, deterministik bir nedenin yoklu\u011funda meydana gelebilecek spontane olaylar\u0131n ve di\u011fer garip fenomenlerin, bir vakum i\u00e7inde \u0131\u015f\u0131k h\u0131z\u0131ndan daha h\u0131zl\u0131 hareket eden g\u00f6zlemciler taraf\u0131ndan deneyimlenebilece\u011fini ve bildi\u011fimiz zaman kavram\u0131m\u0131z\u0131 potansiyel olarak d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrecek kavramlar oldu\u011funu savunuyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Bununla birlikte, s\u00fcperluminal nesnelerin alan teorisi \u00e7er\u00e7evesinde a\u00e7\u0131klamalar gerektirece\u011fini, yani bu t\u00fcr nesnelerin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n ge\u00e7mi\u015f modellerle mant\u0131ksal olarak tutarl\u0131 oldu\u011funu savunuyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Ara\u015ft\u0131rman\u0131n ba\u015fyazar\u0131 Andrzej Dragan ve meslekta\u015f\u0131 Artur Ekert’in ge\u00e7mi\u015f g\u00f6zlemlerine dayanarak, ikili ve yak\u0131n tarihli bir makalenin ortak yazarlar\u0131, \u00f6zel g\u00f6relili\u011fin b\u00f6yle bir uzant\u0131s\u0131n\u0131n ge\u00e7mi\u015f ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n \u00f6nerdi\u011fi gibi paradokslara yol a\u00e7mayaca\u011f\u0131n\u0131 savunuyor.<\/p>\n\n\n\n

“Bunun yerine,” diye yaz\u0131yorlar, “b\u00f6yle bir geni\u015fletme nedensellik kavram\u0131n\u0131 kuantum teorisinin yapt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fi\u015ftirir.” Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, ge\u00e7mi\u015fte \u00f6ne s\u00fcr\u00fclen ve yaln\u0131zca tek bir uzay ve zaman boyutunun var oldu\u011fu varsay\u0131lan mevcut g\u00f6relilik<\/a> \u00e7er\u00e7eveleri i\u00e7inde bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda s\u00fcperluminal par\u00e7ac\u0131klar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131ndan kaynaklanan neden ve sonu\u00e7 aras\u0131ndaki ili\u015fkiyle ilgili iddia edilen sorunlara at\u0131fta bulunuyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Yeni makalelerinde yazarlar, bu arg\u00fcman\u0131 \u00fc\u00e7 zaman<\/a> boyutu ve tek bir uzaysal boyut \u00f6nererek de\u011fi\u015ftiriyor ve bunun kendi sorunlar\u0131na yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ediyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Dragan ve Ekert’e g\u00f6re, “bu \u015femay\u0131 1+3 boyutlu bir uzayzamanda g\u00f6receli bir \u00e7er\u00e7eveye genellemek, hem matematiksel hem de yorumsal baz\u0131 ciddi zorluklar ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r.” Ancak ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar bu zorluklar\u0131n \u00fcstesinden gelmenin yolunun, \u00f6zel g\u00f6relili\u011fin \u0131\u015f\u0131ktan daha y\u00fcksek h\u0131zlarda olu\u015fabilecek referans \u00e7er\u00e7evelerini de kapsayacak \u015fekilde geni\u015fletilmesinden ge\u00e7ti\u011fine inan\u0131yorlar.<\/p>\n\n\n\n

Yazarlar makalelerinde klasik alan teorisi, \u00f6zel g\u00f6relilik ve kuantum<\/a> mekani\u011finin birle\u015fimini i\u00e7eren “\u00f6zel g\u00f6relili\u011fin s\u00fcperluminal referans \u00e7er\u00e7evelerine geni\u015fletilmesinin en ilgin\u00e7 y\u00f6nlerinden biri alan teorisinin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131d\u0131r” diye yaz\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n

Einstein’\u0131n \u00f6zel g\u00f6relilik teorisinde sunulan kavramlar\u0131 temel alan Dragan ve \u00e7al\u0131\u015fma arkada\u015flar\u0131, Einstein’\u0131n eylemsiz sistemlerin tekd\u00fcze oldu\u011fu ve bu nedenle t\u00fcm eylemsiz g\u00f6zlemcilerin e\u015fit oldu\u011fu varsay\u0131m\u0131na dayan\u0131yor. Einstein bunu teorisinde \u0131\u015f\u0131k h\u0131z\u0131ndan \u00e7ok daha yava\u015f h\u0131zlarda birbirlerine g\u00f6re hareket eden g\u00f6zlemcilerle ilgili olarak \u00f6zetlemi\u015ftir, ancak Dragan ve yard\u0131mc\u0131 yazarlar\u0131 \u0131\u015f\u0131k h\u0131z\u0131ndan daha y\u00fcksek “s\u00fcperluminal” h\u0131zlarda bile bir g\u00f6zlemcinin hala ayn\u0131 fizik yasalar\u0131na tabi olmas\u0131 gerekti\u011fini savunmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

E\u011fer bir g\u00f6zlemci d\u00fcnyam\u0131za b\u00f6yle varsay\u0131msal bir s\u00fcperluminal bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131ndan bak\u0131yor olsayd\u0131, bunun bir sonucu kuantum mekani\u011fi prensiplerinin \u00f6zel g\u00f6relilik teorisine dahil edilebilece\u011fi olurdu. Bu kavram ilk olarak Dragan ve Ekert taraf\u0131ndan iki y\u0131l \u00f6nce, ba\u015flang\u0131\u00e7ta yaln\u0131zca tek zaman ve uzay<\/a> boyutlar\u0131n\u0131 ya da 1 + 1 uzayzaman\u0131 inceledikleri bir makalede \u00f6nerilmi\u015ftir.<\/p>\n\n\n\n

Bununla birlikte, Dragan, Ekert ve ortak yazarlar\u0131 \u015fimdi bu modeli 1 + 3 uzayzaman\u0131 i\u00e7erecek \u015fekilde geni\u015fleterek, s\u00fcperluminally hareket eden bir g\u00f6zlemcinin bu d\u00fcnyan\u0131n yaln\u0131zca bir boyutunu, par\u00e7ac\u0131k hareketinin ger\u00e7ekle\u015febilece\u011fi uzamsal bir bile\u015fene sahip olarak alg\u0131layaca\u011f\u0131n\u0131 iddia ediyorlar. Bu g\u00f6zlemci taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcnt\u00fclenen bir par\u00e7ac\u0131k, \u00fc\u00e7 zaman boyutunun her birine g\u00f6re ya\u015flanm\u0131\u015f olarak alg\u0131lanacakt\u0131r – sizin ya da benim uzay\u0131n \u00e7e\u015fitli y\u00f6nlerinde e\u015fzamanl\u0131 hareket eden bir par\u00e7ac\u0131k olarak g\u00f6rece\u011fimiz bir \u015fey. Ba\u015fka bir deyi\u015fle yazarlar, uzay-zaman referans \u00e7er\u00e7evemizde ayn\u0131 tekil par\u00e7ac\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcyor olaca\u011f\u0131m\u0131z\u0131, ancak bizim bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131m\u0131zdan kuantum-mekanik k\u00fcresel bir dalgan\u0131n yay\u0131lmas\u0131 olarak g\u00f6r\u00fclece\u011fini s\u00f6yl\u00fcyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Dragan k\u0131sa s\u00fcre \u00f6nce yapt\u0131\u011f\u0131 bir bas\u0131n a\u00e7\u0131klamas\u0131nda, bu kavram\u0131 daha da a\u00e7arak, bu fikrin, bir dalga \u00fczerindeki her noktan\u0131n yeni bir k\u00fcresel “dalgac\u0131k” kayna\u011f\u0131 haline geldi\u011fini ve her birinin tamamen yeni bir dalga cephesi olu\u015fturmak i\u00e7in di\u011feriyle kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 etkile\u015fime girdi\u011fini belirten Huygens-Fresnel ilkesine dayand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yledi. Ba\u015flang\u0131\u00e7ta bu ilke sadece \u0131\u015f\u0131\u011fa uygulan\u0131yordu, ancak kuantum mekani\u011fi ba\u011flam\u0131nda, o zamandan beri maddenin t\u00fcm bi\u00e7imlerine geni\u015fletildi.<\/p>\n\n\n\n

Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, s\u00fcperluminal g\u00f6zlemcileri de dahil ederek, h\u0131z ve kinematik kavramlar\u0131m\u0131z\u0131n yeniden tan\u0131mlanmas\u0131 gerekti\u011fini savunuyorlar. Bunu yapmak, Einstein’\u0131n s\u00fcperluminal bir g\u00f6zlemci taraf\u0131ndan bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda bile evrensel bir sabit olarak vakum i\u00e7indeki \u0131\u015f\u0131k h\u0131z\u0131na ili\u015fkin varsay\u0131mlar\u0131n\u0131 korur. Dragan, Ekert ve ortak yazarlar\u0131, \u00f6zel g\u00f6relili\u011fi \u00fc\u00e7 zaman boyutu ve tek bir uzay boyutunu i\u00e7erecek \u015fekilde geni\u015fletme y\u00f6n\u00fcndeki cesur g\u00f6r\u00fcnen \u00f6nerilerinin yersiz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve asl\u0131nda m\u00fckemmel bir anlam ifade etti\u011fini savunuyorlar.<\/p>\n\n\n\n

Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n s\u00f6ylediklerine g\u00f6re bu durum, temelde, al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131m\u0131zdan \u00e7ok farkl\u0131 bir ger\u00e7eklik g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcne olanak sa\u011fl\u0131yor. Klasik Newtoncu “noktasal par\u00e7ac\u0131k” g\u00f6zlemleri art\u0131k s\u00fcperluminal bir g\u00f6zlemci i\u00e7in bir anlam ifade etmiyor ve bunun yerine bu t\u00fcr fenomenleri bir alan olarak g\u00f6rmeyi gerektiriyor ki yazarlar bunun fiziksel d\u00fcnyan\u0131n do\u011fru bir \u015fekilde tan\u0131mlanabilmesinin tek yolu oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor.<\/p>\n\n\n\n

Yazarlar makalelerinde “Yak\u0131n zamana kadar genel olarak kuantum teorisinin alt\u0131nda yatan \u00f6nermelerin temel oldu\u011funa ve daha basit bir \u015feyden t\u00fcretilemeyece\u011fine inan\u0131l\u0131yordu” diye yaz\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n

“Bu \u00e7al\u0131\u015fmada, kuantum teorisinin geni\u015fletilmi\u015f g\u00f6relilik kullan\u0131larak gerek\u00e7elendirilmesinin\u2026 do\u011fal olarak 1 + 3 uzayzamana genelle\u015ftirilebilece\u011fini ve b\u00f6yle bir geni\u015fletmenin kuantum teorisinin alan teorisi form\u00fclasyonuna yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6sterdik.”<\/p>\n\n\n\n

“Yazarlar, “Bu, bu uzant\u0131n\u0131n neden sadece eksantrik bir d\u00fc\u015f\u00fcnce egzersizi olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, fizik yasalar\u0131n\u0131n simetrileri hakk\u0131nda temel bir \u015feyi yans\u0131tt\u0131\u011f\u0131n\u0131 hakl\u0131 \u00e7\u0131kar\u0131yor ya da en az\u0131ndan bir akla yatk\u0131nl\u0131k arg\u00fcman\u0131 sa\u011fl\u0131yor” diyor.<\/p>\n\n\n\n

Kaynak: https:\/\/thedebrief.org\/new-superluminal-theory-transforms-our-concept-of-time-with-extension-of-special-relativity\/<\/a><\/p>\n\n\n\n

Bu yaz\u0131\u00a0Astrafizik.com\u00a0taraf\u0131ndan T\u00fcrk\u00e7eye aktar\u0131lm\u0131\u015f olup yaz\u0131n\u0131n asl\u0131\u00a0thedebrief.org sitesine aittir, orijinaline m\u00fcmk\u00fcn oldu\u011funca sad\u0131k kalmak ko\u015fuluyla dilimize \u00e7evirilmis olsa da editoryal taraf\u0131ndan katk\u0131larda bulunulmu\u015ftur. Bu sebeple Astrafizik.com i\u00e7erik izinlerine tabidir.\u00a0Astrafizik.com\u00a0referans g\u00f6sterilmek ko\u015fuluyla 3. taraflar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin verilmi\u015ftir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

YENI\u0307 S\u00dcPERLUMI\u0307NAL TEORI\u0307 \u00d6ZEL G\u00d6RELI\u0307LI\u0307\u011eI\u0307N “UZANTISI” I\u0307LE ZAMAN KAVRAMIMIZI D\u00d6N\u00dc\u015eT\u00dcR\u00dcYOR Var\u015fova ve Oxford \u00fcniversitelerinden teorik fizik\u00e7iler, yeni bir makaleye g\u00f6re, \u00fc\u00e7 zamansal boyuta ve bir uzay boyutuna sahip s\u00fcperluminal bir d\u00fcnyan\u0131n zaman kavram\u0131m\u0131z\u0131 potansiyel olarak de\u011fi\u015ftirebilece\u011fini savunuyor. \u0130lgili ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, \u00fc\u00e7 ayr\u0131 zaman boyutunu tek bir uzay boyutuyla birle\u015ftiren “\u00f6zel g\u00f6relili\u011fin bir uzant\u0131s\u0131n\u0131” geli\u015ftirdiklerini ve bunun […]<\/p>\n","protected":false},"author":9,"featured_media":6259,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"jetpack_post_was_ever_published":false,"tdm_status":"","tdm_grid_status":"","_jetpack_newsletter_access":"","_jetpack_dont_email_post_to_subs":false,"_jetpack_newsletter_tier_id":0,"_jetpack_memberships_contains_paywalled_content":false,"_jetpack_memberships_contains_paid_content":false,"footnotes":"","jetpack_publicize_message":"","jetpack_publicize_feature_enabled":true,"jetpack_social_post_already_shared":true,"jetpack_social_options":{"image_generator_settings":{"template":"highway","enabled":false}}},"categories":[10],"tags":[411,409],"jetpack_publicize_connections":[],"jetpack_sharing_enabled":true,"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/i0.wp.com\/astrafizik.com\/wp-content\/uploads\/2022\/12\/time-2048x1176-1.webp?fit=1024%2C588&ssl=1","amp_enabled":true,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6257"}],"collection":[{"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/9"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=6257"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6257\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/6259"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=6257"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=6257"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/astrafizik.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=6257"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}