MAYA INSANLARI BUGÜNKÜ SÜPERMARKETLER GIBI YERLERDEN ALIŞVERIŞ YAPIYORLARDI.
500 yıldan daha uzun bir süre önce orta batı Guatemala yaylalarında Maya halkı, arkeologların daha önce düşündüğünden çok daha az yöneticilerinin gözetimi altında pazarlarda mal alıp satıyordu.
Yeni bir araştırmaya göre bu durum, yönetici K’iche’ elitinin, merkezi kontrol bölgeleri dışındaki insanlar tarafından obsidyen tedariki ve ticaretini yönetmek söz konusu olduğunda eli kolu bağlı bir yaklaşım benimsediğini gösteriyor.
Bu bölgelerde, alet ve silah yapımında kullanılan cam benzeri bir kaya olan obsidyen kaynaklarına erişim, yerel halk tarafından bağımsız ve çeşitli satın alma ağları aracılığıyla yönetiliyordu. Zamanla, obsidyen kaynaklarının mevcudiyeti ve onu şekillendirecek zanaatkârların yaygınlığı, birçok yönden günümüzün piyasa temelli ekonomilerine benzeyen bir sistemle sonuçlanmıştır.
Washington Eyalet Üniversitesi’nde antropoloji profesörü olan ve Latin American Antiquity dergisinde yayınlanan çalışmanın başyazarı Rachel Horowitz, “Akademisyenler genellikle obsidyen ticaretinin Maya hükümdarları tarafından yönetildiğini varsayıyorlardı, ancak araştırmamız en azından bu bölgede durumun böyle olmadığını gösteriyor” diyor.
“İnsanlar, zanaatkârlardan mal alıp satmak için bugün sahip olduğumuz süpermarketlere benzer yerlere gidebilmek de dâhil olmak üzere oldukça geniş bir ekonomik özgürlüğe sahip görünüyorlar.”
Maya Postklasik Dönemi’nde (MS 1200-1524) siyasi örgütlenmeye dair kapsamlı yazılı kayıtlar bulunsa da, toplumsal elitlerin ekonomik gücü nasıl kullandıkları hakkında çok daha az şey biliniyor. Horowitz, arkeologlar tarafından bir bölgedeki ekonomik gelişmişlik düzeyini belirlemek için bir vekil olarak kullanılan obsidyen eserlerin üretimini ve dağılımını inceleyerek K’iche’ için bu bilgi boşluğunu ele almaya başladı.
K’iche’ başkenti Q’umarkaj ve çevresindeki 50 yerleşimden çıkarılan obsidyen eserler üzerinde jeokimyasal ve teknolojik analizler yaparak hammaddenin nereden geldiğini ve üretim tekniklerini belirledi.
Elde ettiği sonuçlar, K’iche’lerin obsidyeni Orta K’iche’ bölgesi ve Q’umarkaj’daki benzer kaynaklardan elde ettiklerini ve bunun da yüksek derecede merkezi bir kontrole işaret ettiğini gösteriyor. Yönetici elit aynı zamanda yerel olmayan obsidyenin daha değerli formlarının, özellikle de Meksika’dan gelen Pachua obsidyeninin ticaretini, bu merkezi bölgelerdeki bolluğuna dayanarak yönetiyor gibi görünüyordu.
Ancak bu çekirdek bölgenin dışında, K’iche tarafından fethedilen bölgelerde, obsidyen ekonomik ağlarında daha az benzerlik vardı. Horowitz’in analizi, bu yerleşimlerin kendi obsidyen kaynaklarına erişimleri olduğunu ve insanların uzmanlar tarafından kayadan yapılan bıçakları ve diğer kullanışlı aletleri satın almak için gidebilecekleri özel yerler geliştirdiklerini gösteriyor.
“Uzun zamandır, geçmişte insanların pazar ekonomilerine sahip olmadıkları fikri vardı ki düşündüğünüzde bu biraz garip geliyor. Bu insanların geçmişte neden pazarları olmasın ki?” diyor. “Daha fazla araştırdıkça, bu insanların hayatlarının bizimkine benzediği pek çok farklı yol olduğunu fark ediyoruz.”
Tulane Üniversitesi’ndeki Orta Amerika Araştırma Enstitüsü, Horowitz’e çalışmasında kullandığı obsidyen bıçakları ve diğer eserleri ödünç verdi. Eserler 1970’lerde kazılmış.
Horowitz ileride, geri kalanı Guatemala’da bulunan koleksiyonun daha fazlasını inceleyerek Mayaların ticareti nasıl yürüttükleri, ekonomik sistemlerini nasıl yönettikleri ve genel olarak yaşamlarını nasıl sürdürdükleri hakkında daha fazla ayrıntı keşfetmeyi planladığını söylüyor.
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmıştır. Orijinal metne mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.
