Büyük Hadron Çarpıştırıcısı Beauty ilk veri setini kamuoyuna açıkladı
CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı Güzellik (LHCb) deneyi, geniş bir parçacık fiziği programı ile kuark yapısı fiziği alanında dünyanın önde gelen deneyidir. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC) 1. ve 2. Çalışmalarından elde edilen veriler, şimdiye kadar bir dizi önemli keşif de dahil olmak üzere 600’den fazla bilimsel yayın için kullanılmıştır.
LHCb işbirliğinden elde edilen tüm bilimsel sonuçlar halihazırda açık erişimli makaleler aracılığıyla kamuya açık olsa da, araştırmacılar tarafından bu sonuçları üretmek için kullanılan veriler artık CERN açık veri portalı aracılığıyla dünyadaki herkesin erişimine açık. Verilerin yayınlanması, CERN’in Açık Bilim Politikası bağlamında gerçekleştirilmiş olup, 60 yılı aşkın süredir CERN Sözleşmesinde yer alan şeffaflık ve uluslararası işbirliği değerlerini yansıtmaktadır.
LHCb açık veri projesinin lideri Sebastian Neubert, “LHCb’de toplanan veriler, özellikle LHCb’nin baktığı bölgeyi başka hiçbir deney kapsamadığı için, insanlığa eşsiz bir mirastır” diyor. “Bu veriler, kamu tarafından finanse edilen büyük bir uluslararası işbirliği çabasıyla elde edilmiştir. Dolayısıyla veriler topluma aittir.”
Kullanıma sunulan veri örneği, LHCb deneyi tarafından 2011 ve 2012 yıllarında LHC Run 1 sırasında toplanan toplam veri setinin %20’sine tekabül ediyor. 200 terabayttan oluşan bu veri, dedektörle filtrelenen ve kaydedilen proton-proton çarpışma olaylarından elde edilen bilgileri içeriyor.
LHCb işbirliği, karmaşık dedektör sistemi tarafından sağlanan ham bilgilerden yüklü parçacıkların yörüngeleri gibi deneysel imzaları yeniden yapılandırarak verileri önceden işlemiştir. Veriler filtrelenmiş, yaklaşık 300 süreç ve bozunuma göre sınıflandırılmış ve LHCb fizikçilerinin kullandığı formatta kullanıma sunulmuştur.
LHC verilerinin analizi karmaşık ve zaman alıcı bir çalışmadır. Bu nedenle, analizi kolaylaştırmak için örneklere kapsamlı dokümantasyon ve meta verilerin yanı sıra ön işlemede kullanılan birkaç yüz özel terimi açıklayan bir sözlük eşlik etmektedir. Veriler, açık kaynaklı yazılım olarak mevcut olan özel LHCb algoritmaları kullanılarak analiz edilebilir.
Veriler farklı fizik çalışmaları için uygundur ve herkes tarafından doğrudan indirilebilir. Neubert, “Profesyonel bilim insanları tarafından kullanılması amaçlanmıştır ve yorumlanması parçacık fiziği hakkında biraz bilgi gerektirmektedir, ancak herkes denemeye davetlidir” diye devam ediyor. “Verilerin yeni araştırma yönelimlerine ilham vermesi ve veri bilimi ve yapay zeka gibi diğer alanlardaki araştırmacılar tarafından kullanılması harika olur. Verileri kullananlardan ne bulduklarını duymak için sabırsızlanıyoruz.”
Gelecekte LHCb işbirliğinden daha fazla veri yayınlanması planlanmaktadır.
Kaynak: https://phys.org/news/2022-12-large-hadron-collider-beauty.html
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı phys.org sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.
