Yıldız Sepktrografisi
Şu an GHOST yani Gemini Yüksek Çözünürlüklü Optik SpekTrograf adlı harka teleskopun çekmiş olduğu eşsiz bir yıldıza bakıyorsunuz. HD 222925 isimli bu yıldız bilinen yıldızlardan farklı olarak spektrum incelemelerinde farklı türde ışık yayıyor.
Gemini Gözlemevi direktörü Jennifer Lotz, “Bu çalışmayaı dünya çapındaki gökbilimciler için heyecan verici bir dönüm noktası” olarak gördüğü ifade etti.
Bir yıldızdan gelen ışık tayfı spektrometre vasıtasıyla astrosismograflar tarafından incelenir ve o yıldızın ışık kendi kimliğiyle ilgili birçok bilgiyi gün yüzüne çıkarır. Ne tür maddelerden oluştuğu, yaşı, hatta galaksimize ya da Dünya‘mıza yaklaşıyor mu ya da uzaklaşıyor mu gibi birçok bilgiyi edinebilirsiniz ve hatta ilgili gök cisminin kalan ömrüyle alakalı tahmin de yürütebilirsiniz.
Peki bu nasıl bilinebilir diyebilirsiniz. Elbetteki cevap yine ışığın içinde gizlidir. Işığın birçok renkten oluştuğu Newton döneminden beri bilinen bir durum, William Herschel ve Joseph Fraunhofer’den beri ise aslında ışığın her bir dalga boyunun ve frekansının aslında gözümüzle göremesek bile aslında farklı birer renk olduğunu ve bu renklerin yani farklı dalga ve frekansların ortaya çıkmasının sebebinin ise o ışığın ortaya çıkmasına sebep olan atomların türlerinden kaynaklı olduğunu biliyoruz.
Her bir atom çeşidinin kendine has bir absorbsiyon imzası mevcuttur. Hidrojen, helyum, lityum ya da demir gibi her bir atom birbirinden farklı spektrum çizgilerine sahiptir ve eğer gerkli ekipmana sahipseniz aslında ışığın kaynağının maddesel muhteviyatını anlamak hiç de zor değildir.
GHOST teleskobu şimdi bu sistemi kullanarak HD 222925 adlı yıldızı inceledi ve ilginç bir şekilde bu yıldızın üst katmanlarında normal şartlarda hiç bir yıldızda görülmeyen derecede ağır metallere rastladı. Normal şartlarda eğer bir süpernova yaşanmadıysa bir yıldızda gözlemenebilecek en ağır metal olarak genellikle “Demir” elementidir. Ancak ilginç bir şekilde bu yıldızda demirden daha ağır bir çok metal emisyonu alınmakta.
Peki Bunun Anlamı Nedir?
Yapılan incelemeler HD 222925’in ömrünün sonuna yaklaşmakta olan bir yıldız olduğunu söylüyor ve muhtemel senaryo bu yıldızın doğum ve gençlik zamanlarının yoğun süpernova patlaması kalıntıları ve nötron yıldızı artıklarının kütle çekimi vasıtasıyla kendi bünyesinde toplanmış olduğu yönünde.
GHOST’tan alınan son veriler ilgili yıldız hakkında daha fazla veriye ihtiyaç olduğunu söylüyor. Aslında bu görüntüler daha çok GHOST sistemlerinin iyi çalışıp çalışmadığını anlamak için elde edilen deneme verilerinden oluşmakta. Ancak deneme sürüşlerinde bile GHOST iyi işler ortaya çıkarıyor. Bu da demek oluyor ki GHOST yakın zamanda ana bir görevle hem HD 222925’in hem de daha birçok uzak yıldızın spektrum analizlerinde yeni veriler ortaya koyacak.
Son hazırlıklar tam gaz devam etse de GHOST’un tamamen aktif olması için önümüzdeki yılın ilk çeyreğine baklamak zorunda olduğumuz düşünülmekte. Ancak GHOST devreye girdikten sonra kendinden önceki GMOS’tan 10 kat daha güçlü spektografi ekipmanlarıyla çok daha yararlı veriler sağlayacak.
Bu yazı Astrafizik.com yazarı Sinan YAVUZ tarafından kaleme alınmış özgün bir yazıdır, üstünde değişiklik yapmamak ve doğru referans göstermek koşuluyla Astrafizik.com kullanım izinlerine tabi olan bu yazıyı kullanabilir ve paylaşabilirsiniz.
Astrafizik sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.