Orangutan iletişimi insan konuşmasının kökenlerine ışık tutuyor
Warwick Üniversitesi’nde yapılan yeni bir araştırma, büyük maymunlar arasında en çok ağaçta yaşayan orangutanların, Afrika’da yerde yaşayan kuzenlerine (goriller, bonobolar ve şempanzeler) kıyasla daha sık ve daha fazla çeşitlilikte ünsüz benzeri çağrılar ürettiğini ortaya koymuştur.
Bu durum, insanlarla yakın akraba olmalarına rağmen, Afrika maymunlarının bizim konuşmamıza daha çok benzeyen çağrı repertuarlarına sahip olması beklentisiyle çelişmektedir. Arboreal ve karasal yaşam tarzları, büyük maymunların farklı ses repertuarları geliştirmesine neden olmuş gibi görünmektedir; orangutanlar gibi ağaçta yaşayan maymunlardan, yerde yaşayan maymunlara göre daha geniş ve çeşitli ünsüz benzeri çağrı envanterleri ortaya çıkmaktadır. Çalışma, kendi evrimsel atalarımızın daha önce düşünülenden daha fazla ağaçta yaşayan bir yaşam tarzına sahip olabileceğini öne sürüyor.
Warwick Üniversitesi’nde Psikoloji Doçenti olan Dr. Adriano Lameira, evrensel olarak sesli sesler şeklini alan sesli harflerden, sessiz sesler şeklini alan sessiz harflerden oluşan insan konuşma dilinin kökenlerini araştırdı.
İnsan olmayan primatlar, türümüzde konuşma ve dilin nasıl evrimleştiğine dair ipuçları bulmak amacıyla onlarca yıldır inceleniyor. Bununla birlikte, insan olmayan primatların çağrıları öncelikle veya yalnızca sesli harf benzeri seslerden oluşur. Dr. Adriano Lameira, “Bu durum, dünyadaki tüm dilleri oluşturan sessiz harflerin nereden geldiğine dair soruları gündeme getiriyor” diyor.
“Mevcut konuşma evrimi teorileri şimdiye kadar sadece primat gırtlak anatomisi ile insanlarda sesli harflerin kullanımı arasındaki bağlantıya odaklanmıştı.
“Ancak bu, sessiz, ünsüz benzeri seslerin nasıl olup da dünya çapında konuşulan her dilin temel bir bileşeni haline geldiğini açıklamıyor.”
Dr. Lameira, insan konuşmasının kökenlerini ve insan soyundaki ünsüz seslerin kök nedenini anlamak için, bir zamanlar çok çeşitli olan bir aileden bugün hayatta kalan üç büyük büyük maymun soyunun – orangutanlar, goriller, bonobolar ve şempanzeler – vokal repertuarındaki ünsüz benzeri vokal üretim modellerini karşılaştırdı.
Diğer primatlardan farklı olarak, ancak konuşulan herhangi bir insan diline benzer şekilde, büyük maymun çağrı repertuarları hem ünsüz benzeri hem de sesli harf benzeri çağrılardan oluşur. Bununla birlikte, büyük maymunların doğada ünsüz sesleri kullanımında tutarsızlıklar vardır.
“Vahşi goriller, şempanzeler ve bonobolar çok çeşitli ünsüz benzeri çağrılar kullanmıyor” diye açıklıyor.
“Örneğin gorillerin belirli bir ünsüz benzeri çağrı kullandığı tespit edilmiştir, ancak bu sadece bazı goril popülasyonlarında yaygındır ve diğerlerinde değildir. Bazı şempanze popülasyonları, örneğin tımar ederken, tek bir davranışla ilişkili bir veya iki ünsüz benzeri çağrı üretir, ancak aynı tımar çağrıları diğer şempanze popülasyonlarında nadirdir.
“Ancak vahşi orangutanlar, tıpkı insanların konuşmada yaptığı gibi, farklı popülasyonlar arasında ve birden fazla davranış için evrensel ve tutarlı bir şekilde ünsüz benzeri çağrılar kullanır. Ses repertuarları şapırtılar, klik sesleri, öpücük sesleri, sıçramalar ve ahududulardan oluşan zengin bir gösteridir.”
Son 18 yıldır orangutanları doğal ortamlarında gözlemleyen Profesör Lameira, orangutanların ağaçlık yaşam tarzlarının ve beslenme alışkanlıklarının, ünsüz benzeri çağrılarının karmaşıklığını ve gelişmişliğini açıklamaya yardımcı olabileceğini söylüyor.
“Tüm maymunlar başarılı birer çıkarıcı toplayıcıdır. Fındık veya bitki çekirdekleri gibi korunaklı veya gizli yiyeceklere erişmek için karmaşık mekanizmalar geliştirmişlerdir ve bu da genellikle ya ellerin ya da aletlerin titizlikle kullanılmasını gerektirir. Goril ve şempanze gibi maymunlar bu gıdalarla başarılı bir şekilde başa çıkabilmek ve alet kullanabilmek için zeminin dengesine ihtiyaç duyarken, orangutanlar büyük ölçüde ağaçlarda yaşar ve gıdalarına ağaçların arasında denge sağlamak için en az bir uzuvlarının sürekli olarak kullanıldığı gölgelikte ulaşırlar.
“Bu sınırlama nedeniyle orangutanlar dudakları, dilleri ve çeneleri üzerinde daha fazla kontrol geliştirmişlerdir ve yiyecekleri tutmak ve aletleri manevra ettirmek için ağızlarını beşinci bir el olarak kullanabilirler. Orangutanların bir portakalı sadece dudaklarıyla soydukları bilinmektedir, bu nedenle ince oral nöro-motorik kontrolleri Afrika maymunlarından çok daha üstündür ve biyolojilerinin ayrılmaz bir parçası olacak şekilde evrimleşmiştir” diyor Dr. Lameira.
Araştırma, ağaçlarda yaşamanın ünsüzlerin ortaya çıkması ve buna bağlı olarak insan atalarımızda konuşma evrimi için bir ön adaptasyon olabileceğini öne sürüyor.
Ünsüzlerin ve dolayısıyla nihayetinde konuşmanın arboreal kökeni başlıklı makale Trends in Cognitive Sciences dergisinde yayımlandı.
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2022/12/221220112426.htm
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı scitechdaily.com sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.
Astrafizik sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.