Mars’ın da Satürn Gibi Halkaları Olacak

Öne Çıkan İçerikler

Phobos’un Kaplan Çizgilerinin Tuhaf Gizemi Nihayet Çözülmüş Olabilir

Mars uydusu Phobos fazla yaşamayacak. Gökbilimcilerin hesaplamalarına göre, patates şeklindeki uydu yavaş ama amansız bir şekilde ev sahibi gezegene yaklaşıyor. Sonunda, yaklaşık 100 milyon yıl içinde, iki cisim arasındaki yerçekimsel etkileşim Phobos’u parçalayacak ve kızıl gezegene geçici bir tozlu halka verecek.

Yeni bir çalışmaya göre, bu yerçekimsel etkileşimler şimdiden gözlemlenebilir bir etkiye sahip. Uydunun tüm yüzeyini kaplayan gizemli, paralel sığ oyuklarından en azından bazıları, yörüngesi yavaşça bozulurken ve gelgit kuvvetleri uydunun kemiklerini daha da sertleştirirken yaşanan kırılmaların sonucunda bu çizgiler oluşmuş olabilir.

Çin’deki Tsinghua Üniversitesi ve Arizona Üniversitesi’nden Bin Cheng liderliğindeki bir gökbilimci ekibi, “Analizimiz, Phobos için, yörüngesinden çıkan uydunun nihai ölümünün öncüsü olarak, altta yatan olası arıza kaynaklı kırıklarla birlikte katmanlı heterojen bir yapıyı desteklemektedir” diye yazıyor.

Bir sistemdeki cisimleri çeken gelgit kuvvetleri, kütleçekimsel etkileşimlerinin bir sonucudur ve yapılarını aralarında uzanan bir eksen boyunca sürekli olarak gerer ve bu gerilmlerin bir sonucu olarak çeşitli kırılmalar ve fiziksel bozulmalar ortaya çıkar.

Genellikle, bu bozulmanın katı bir yüzey üzerinde yaratabileceği önemli etki oldukça küçüktür. Gelgit kuvvetlerinin gezegenimizin sıvı okyanuslarının hareketlerinde kolayca gözlemlenebildiği yerlerde, kara kütleleri üzerindeki görünür etkiler daha az belirgindir.

Bu, diğer katı cisimler arasındaki gelgit kuvvetlerinin daha belirgin sonuçları olmayacağı anlamına gelmez. Gelgit kuvvetlerinin neden olduğu gerilme bazı durumlarda stres kırılmasına neden olabilir. Bunu Satürn’ün uydusu Enceladus’ta gördük, buzlu kabuğunun güney kutbunda gelgit stresinin neden olduğu derin, paralel kırıklar var.

Sadece 7 saat 39 dakikalık bir yörüngeye sahip olan Phobos, Mars‘a oldukça yakındır ve yılda yaklaşık 1,8 santimetre daha yaklaşmaktadır. Bu yakınlıkta, gelgit kuvvetlerinin 27 kilometre (16,8 mil) genişliğindeki gövdesinde yüzey kırılmasına neden olması kesinlikle mümkündür. Phobos’un çizgilerinin böyle bir etkileşimin sonucu olduğu fikri de daha önce düşünülmüş ve makul bulunmuştur.

Bununla birlikte, Phobos ve Mars’ın mevcut konfigürasyonunun ve etkileşiminin gözlemlenen çizgileri üretip üretemeyeceği belirsizdir ve diğer açıklamalar da devam etmektedir. Örneğin, 2018’de yapılan bir çalışma, çizgilerin yuvarlanan kayaların bir sonucu olabileceğini ortaya koydu.

Bu nedenle Cheng ve meslektaşları, Phobos benzeri katmanlı bir cismin gelgitle gerilmesini ve sıkışmasını açıkça inceleyen 3D matematiksel modelleme yaptılar.

Araştırmacılar modellerini kullanarak yüzlerce simülasyon gerçekleştirdiler. Bu simülasyonların önemli bir kısmında, gelgit kuvvetleri yapışkan tabakanın paralel oluklarda bölünmesine ve kırılmasına neden olarak üstteki gevşek regolitin aşağıdaki kırıklara akmasına neden olduğunu gösterdi. Sonuç, Phobos’ta gözlemlenen bölgelere çok benzeyen çizgili, çukurlu bir yüzeydir.

Ekip, Phobos’un tüm bölgelerinin modelle tutarlı olmadığını tespit etti. Özellikle uydunun ekvatoru etrafındaki oluklar tahminlerle uyuşmuyordu. Ancak sonuçlar, en azından bazı çizgilerin, uydu gelgit tarafından karnı deşilerek ölüme doğru ilerlerken kırılmadan kaynaklanabileceğini gösteriyor. Bu da Phobos için sonun başlangıcını gördüğümüz anlamına geliyor.

Dolayısıyla bu sonuçlar, Neptün’ün uydusu Triton gibi önemli yörünge bozulmaları yaşayan diğer uyduların incelenmesi açısından da önemli olabilir. Boşalan molozlar Phobos’taki bozulmamış malzemeyi de ortaya çıkarabilir ve bu da olukları Japon Uzay Ajansı’nın yaklaşan Mars ay görevi için çok ilginç bir çalışma bölgesi haline getirebilir.

Bu görevin, bu gizemli çizgilerin kökenine dair kesin kanıtlar sunması beklenmektedir ancak gelgit bozulması kesinlikle ilgi çekici bir olasılık olarak görünmektedir.

Kaynak: https://www.sciencealert.com/the-strange-mystery-of-phobos-tiger-stripes-may-finally-be-solved

Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı sciencealert.com sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.

Daha Fazla

Yorumlar

Bir Cevap Yazın

Popüler İçerik