Perseverance keşif aracı Jezero Krateri’ndeki kayalarda organik bileşiklere dair kanıtlar bulmuş olabilir.
Daha önceki çalışmalarda da Mars’ta organik bileşiklere dair kanıtlar bulunmuştu. Curiosity keşif aracı ve Mars Express yörünge aracı da Perseverance’tan gelen veriler gibi bu yönde kanıtlar sunmuştu. Bunların hiçbiri mutlaka bir tür canlı anlamına gelmiyor.
Ancak bu bileşiklerin daha ayrıntılı olarak incelenmesi Mars‘ın su geçmişi ve Kızıl Gezegen’in en azından bir zamanlar bir tür yaşam sürecine ev sahipliği yapıp yapmadığı hakkında daha fazla bilgi verebilir.
Kraterdeki iki farklı bölgeden elde edilen mineraller, bazı organik kimyayı geliştirmek için mükemmel küçük oyuklar açan hidrolik süreçlerin kanıtlarını içeriyor. Yapılan bir analize göre, karbon bazlı bileşiklerin izlerini bile içeriyor olabilirler.
Jezero Krateri, çok uzun zaman önce, bugün olduğundan çok daha sulak bir yerdi. Bir zamanlar krater tabanı boyunca uzanan antik nehir deltasının izleri hâlâ mevcuttur. Su ve kaya arasındaki etkileşimler, antik deltada halihazırda bulunan türden organik bileşiklerin oluşmasına neden olabilir.
Ancak krater tabanının başka yerlerinde de organik bileşikler olup olmadığı açık bir soru olmuştur. Bilim insanları burada bulunan kayanın büyük ölçüde tortul olmasını, uzun zaman önce su tarafından biriktirilmiş olmasını bekliyordu – ancak Perseverance geldiğinde krater tabanının çoğunun tortul değil volkanik olduğunu öğrendik.
Caltech ve MIT’den gezegen bilimci Eva Scheller liderliğindeki uluslararası bir ekip, Perseverance’ın Yaşanabilir Ortamları Raman ve Lüminesans ile Organikler ve Kimyasallar için Tarama (SHERLOC) cihazını kullanarak krater tabanındaki magmatik kayaçları araştırdı.
Kraterdeki iki bölgeden üç kayaç üzerinde derin ultraviyole Raman ve floresan spektroskopisi kullandılar ve suyla önemli ölçüde temasın, kayaları değiştirdiğine dair işaretler buldular.
Uzak geçmişte farklı zamanlarda iki farklı sulu ortam olduğunu düşündüren iki tür değişimin kanıtı vardı.
İlk olarak, sıvı su ile reaksiyonlar, yaklaşık 3,8 ila 2,7 milyar yıl önce olivin bakımından zengin magmatik kayalarda karbonat oluşumuyla sonuçlanmıştır.
Daha sonra, yaklaşık 2,6 ila 2,3 milyar yıl önce, tuz bakımından zengin tuzlu su, kayalarda sülfat-perklorat (tuz) karışımlarının oluşumuna neden olmuş olabilir.
Hem karbonatlar hem de perkloratlar suyun kayalara girmesini, mineralleri çözmesini ve su erozyonu ile oyulmuş çukurlarda biriktirmesini gerektirir. Perkloratlar kolayca çözündüğünden, perkloratların çökelmesinden bu yana kayalara su değmiş olması pek olası değildir.
Ekip, kayaların üçünde de benzene (C6H6) benzer aromatik organik bileşiklerle tutarlı floresan imzaları buldu. Araştırmacılar, bunların her iki sulu ortamla ilgili minerallerde korunmuş gibi göründüğünü, ancak henüz ne olduklarını söyleyemeyeceğimizi söylüyor.
“Veriler toplu olarak, Perseverance tarafından Jezero kraterinin tabanından toplanan sondaj örneklerinin muhtemelen karbonatlaşma ve sülfat ve perklorat oluşumu için kanıt içerdiğini gösteriyor” diye yazıyorlar makalelerinde.
“Bu malzemeler içinde bulunan organik maddelerle tutarlı floresan imzaları, Mars’ta magmatik kayaçlar, sulu alterasyon ve organik madde arasında bir etkileşim olduğunu göstermektedir.”
Perseverance uzun zamandan beri bu verilerin toplandığı bölgelerden ayrılmış durumda. Neyse ki, daha sonra henüz fırlatılmamış bir görevle Dünya‘ya getirilebilmeleri ihtimaline karşı kayaların kendilerinden de örnekler topladı.
İngiltere’deki Imperial College London’dan jeokimyacı Mark Sephton, “Umarım bir gün bu örnekler Dünya’ya geri getirilebilir ve böylece su ve olası organik madde kanıtlarına bakabilir ve Mars’ın erken tarihinde koşulların yaşam için uygun olup olmadığını araştırabiliriz” diyor.
Yani istediğimiz doğrulamayı elde edene kadar biraz zaman geçecek. Ancak bu kayaları, bileşikleri ayrıntılı olarak inceleyebilecek ekipmana sahip bir Dünya laboratuvarına sokmak, Mars’ın geçmişteki yaşanabilirliği ya da yaşanamazlığı hakkında bize daha fazla bilgi verebilir.
Bu arada, Jezero Krateri’ndeki yavaş incelemesini sürdüren Perseverance daha güçlü ipuçları yakalayabilir. Sadece bekleyip görmemiz gerekiyor. Araştırma Science dergisinde yayımlandı.
Kaynak: https://www.sciencealert.com/we-may-have-detected-new-organic-compounds-in-martian-rocks
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı sciencealert.com sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.
