Yeni Geliştirilen Beyin İmplatı Hastaların Zihinlerini Yazıya Aktarıyor
Artık felçliler de konuşabilecek. Bilim insanları sözcükleri doğrudan beyinden “okumanın” yollarını geliştirdiler. Beyin implantları beyindeki sözcükleri dış sinyallere çevirerek felçli ya da başka hastalıklar nedeniyle konuşma ya da yazma yetilerini kaybetmiş kişilerin yapay da olsa konuşabilmelerini sağlayabilir.
Sinirbilimci ve nörokritik bakım doktoru Leigh Hochberg, 13 Kasım’da Society for Neuroscience’ın yıllık toplantısında sunulan iki çalışmadan elde edilen yeni sonuçların, beyin implantlarının kaybolan iletişimi yeniden sağlamak için olağanüstü potansiyele sahip olduğuna dair ” yeni kanıtlar sağladığını” söyledi.
İletişim kurmak için yardıma ihtiyaç duyan bazı insanlar şu anda göz hareketleri gibi küçük hareketler gerektiren cihazları kullanabiliyor. Bu görevler herkes için mümkün değil. Bu yüzden yeni çalışmalar, kişinin düşünmekten başka bir şey yapmamasını gerektiren iç konuşmayı hedef aldı.
Caltech’te nörobilimci olan Sarah Wandelt, “Cihazımız iç konuşmayı doğrudan tahmin ederek hastanın sadece kafasının içinde bir kelime söylemeye odaklanmasını ve bunu metne dönüştürmesini sağlıyor” diyor. Dahili konuşma “hastanın kelimeleri hecelemesini ya da ağzından çıkarmasını gerektirmekten çok daha basit ve anlaşılır olabilecektir.” İşte bu sebeple, artık felçliler de konuşabilecek, demek yanış olmaz.
Kelimelerle ilişkili sinirsel sinyaller beyne yerleştirilen elektrotlar tarafından tespit edilir. Sinyaller daha sonra konuşma üreten bilgisayar programları tarafından okunabilir hale getirilebilecek metne dönüştürülebilir.
Boston’daki Massachusetts General Hospital ve Harvard Tıp Fakültesi ile Providence, R.I.’deki Brown Üniversitesi’nden Hochberg, bu yaklaşımın “gerçekten heyecan verici olduğunu, iletişim ve hareketliliğin restorasyonu için temel sinirbilim, nöro-mühendislik ve makine öğrenimi yaklaşımlarını bir araya getirmenin gücünü arttırdığını” söylüyor.
Wandelt ve meslektaşları, boynundan aşağısı felçli olan bir kişinin sekiz kelimeden hangisini düşünmekte olduğunu doğru bir şekilde tahmin edebildi. Adam iki dil biliyordu ve araştırmacılar hem İngilizce hem de İspanyolca kelimeleri tesbit edebildiler.
Elektrotlar, konuşma ve el hareketleriyle ilgili bir beyin bölgesi olan posterior parietal korteksindeki sinir hücresi sinyallerini topladı. Wandelt, bu bölgeye yerleştirilecek bir beyin implantının, genellikle bir el tarafından yapılan görevleri yerine getirebilen cihazları kontrol etmek için kullanılabileceğini söylüyor.
San Francisco’daki California Üniversitesi’nden sinirbilimci Sean Metzger ve meslektaşları tarafından yürütülen bir başka yaklaşım da hecelemeye dayanıyordu. Katılımcı, bir araba kazası ve felç geçirdikten sonra 15 yıldan fazla bir süredir konuşamayan Pancho adında bir adamdı. Yeni çalışmada Pancho harfleri kullanmadı; bunun yerine A için “alpha” ve E için “echo” gibi kod kelimeleri sessizce söylemeye çalıştı.
Bu kod harflerini kelimelere dizerek, adam “Bunu istemiyorum” ve “Şaka yapıyor olmalısın” gibi cümleler üretti. Her heceleme seansı, adam elini sıkmaya çalıştığında sona eriyor, böylece kod çözmeyi durduracak hareketle ilgili bir sinir sinyali yaratıyordu. Sinirbilim toplantısında sunulan bu sonuçlar 8 Kasım’da Nature Communications’da da yayımlandı.
Bu sistem Pancho’nun dakikada yaklaşık yedi kelime üretmesini sağladı. Bu, mevcut iletişim cihazının dakikada yaklaşık beş kelime üretebilmesinden daha hızlı, ancak tipik olarak dakikada yaklaşık 150 kelime olan normal konuşmadan çok daha yavaş gibi duruyor. Metzger, “Bir gün ulaşmak istediğimiz hız konuşma hızına ulaşmak.” diyor.
Yararlı olabilmesi için mevcut tekniklerin daha hızlı ve daha doğru hale gelmesi gerekecek. Teknolojinin, belki de daha derin konuşma bozuklukları olan diğer insanlar için işe yarayıp yaramayacağı şimdilik belli değil. Hochberg, “Bu kazanımlar mevcut teknolojiler için henüz erken günler” diyor.
Felç Dışı Özel Durumu Kişiler Konuşabilecek mi?
İlerleme ancak çalışmalar için gönüllü olan insanların yardımıyla mümkün olacaktır. Hochberg, “Bu alan, klinik deneylere kaydolan inanılmaz insanlardan yararlanmaya devam edecek” diyor ve ekliyor: “Çünkü onların katılımı, bu erken bulguların klinik faydaya başarılı bir şekilde dönüştürülmesi için kesinlikle hayati önem taşıyor.”
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/brain-implant-reads-peoples-thoughts
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı sciencenews.org sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkılarda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla 3. tarafların kullanımına izin verilmiştir.
