Türkiye, 19 Ocak 2024’te tarihi bir başarıya imza attı. Türk Hava Kuvvetleri’nden Albay Alper Gezeravcı, uzaya çıkan ilk Türk astronot oldu. Gezeravcı, Axiom Space şirketinin Axiom Mission 3 (Ax-3) görevi kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) gitti. Bu görev, Türkiye’nin uzay alanındaki vizyonunu ve hedeflerini de ortaya koydu. Bu makalede, Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğunu, gerçekleştireceği bilimsel deneyleri ve Türkiye’nin uzay ajandasını inceleyeceğiz.
Alper Gezeravcı Kimdir?
Alper Gezeravcı, 1979 yılında Mersin’in Silifke ilçesinde doğdu. Babasının mesleği nedeniyle Türkiye’nin farklı illerinde yaşadı. Küçüklüğünden beri uçmayı ve uzayı hayal eden Gezeravcı, 2001 yılında Hava Harp Okulu’ndan elektronik mühendisi olarak mezun oldu. Ardından ABD’de Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü’nde yüksek lisans yaptı.
Türk Hava Kuvvetleri’nde 15 yıl savaş pilotu olarak görev yaptı. T-41, SF-260, T-37, T-38, F-5, KC-135 ve F-16 gibi birçok uçakla uçuşlar gerçekleştirdi. Ayrıca Türk Hava Yolları’nda yedi yıl kaptan pilot olarak çalıştı.
2012 yılında FETÖ kumpasıyla ordudan ihraç edildi, ancak 2020 yılında aklanarak göreve geri döndü. 2023 yılında Türkiye Uzay Ajansı’nın açtığı astronot adaylığı sınavını kazandı. ABD’nin Houston kentinde Axiom Space şirketinin eğitimlerine katıldı. 19 Ocak 2024’te SpaceX Falcon 9 roketiyle uzaya fırlatıldı. Böylece Türkiye’nin ilk astronotu oldu.
Axiom Mission 3 Nedir?
Axiom Mission 3, Axiom Space şirketinin düzenlediği, özel astronotların ISS’ye gittiği bir uzay görevidir. Axiom Space, uzay turizmini başlatmayı amaçlayan ve gelecekte kendi uzay istasyonunu kurmayı planlayan bir şirkettir. Ax-3 görevi, Axiom Space’in düzenlediği üçüncü uzay görevidir. İlk iki görev, Ax-1 ve Ax-2, 2023 yılında gerçekleştirilmiştir.
Ax-3 görevi, 19 Ocak 2024’te NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden SpaceX Falcon 9 roketiyle fırlatılmıştır. Roket, SpaceX’in Dragon uzay aracını taşımıştır. Dragon uzay aracı, 21 Ocak 2024’te ISS’ye kenetlenmiştir. Ax-3 mürettebatı, 14 gün boyunca ISS’de kalmıştır. Mürettebat, Türkiye’den Alper Gezeravcı, İspanya’dan Pedro Duque, İtalya’dan Maurizio Cheli ve İsveç’ten Christer Fuglesang’dan oluşmaktadır. Bu dört astronot, ISS’de 13 farklı bilimsel deney gerçekleştirmiştir.
Alper Gezeravcı’nın Uzayda Yapacağı Deneyler
Alper Gezeravcı, ISS’de 13 farklı bilimsel deney gerçekleştirmiştir. Bu deneylerin bazıları şunlardır:
Alper Gezeravcı, Türkiye’nin uzaya çıkan ilk astronotu olarak 19 Ocak 2024’te ISS’ye gitti. Gezeravcı, 14 gün boyunca ISS’de 13 farklı bilimsel deney gerçekleştirecek. Bu deneylerin konuları ve amaçları şöyley:
- TÜBİTAK MAM UYNA: Yüksek sıcaklıklara dayanıklı, yüksek mukavemetli alaşımların üretilmesi çalışması. Uzayda ergitme ve katılaşma proseslerinin termofiziksel ve kristal büyümesi gibi özellikleri üzerinde yer çekimsiz ortam etkileri araştırılacak. Bu deney, Türkiye’nin uzay, havacılık ve savunma sanayisi için yeni nesil malzeme geliştirme kabiliyeti kazanmasında önemli katkısı olması hedeflenmekte.
- TÜBİTAK MAM gMETAL: Kimyasal tepkimesiz koşullarda, katı parçacıklarla akışkan ortamı arasında homojen bir karışımın oluşturulmasına yer çekiminin etkisi araştırılacak. Böylece uzay araçlarının itki sistemlerinin daha verimli hale getirilmesi sağlanabilir.
- Boğaziçi Üniversitesi UzMAn: Dünyada zorlu koşullara adapte olan mikroalg türlerinin yer çekimsiz koşullar altında büyüme ve dayanıklılık testleri, metabolik değişiklikleri, karbondioksit yakalama performansları ve oksijen üretim kabiliyetleri incelenecek.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Yapay Zeka: Türkçe konuşan bir yapay zeka sisteminin uzay ortamında nasıl çalıştığı test edilecek. Sistem, astronotların sesli komutlarını algılayarak çeşitli işlevleri yerine getirecek. Ayrıca, astronotların psikolojik durumlarını analiz ederek onlara destek olacak.
- TÜBİTAK MAM Mikroçekimde Bitki Yetiştirme: Mikroçekim ortamında bitki yetiştirmenin mümkün olup olmadığı araştırılacak. Deneyde, farklı ışık ve nem koşullarında çeşitli bitkilerin büyümesi ve fotosentezi izlenecek.
- TÜBİTAK MAM Uzayda 3D Baskı: Uzayda 3D baskı teknolojisinin kullanılabilirliği test edilecek. Deneyde, farklı malzemelerden oluşan nesnelerin 3D baskısı yapılacak. Bu nesneler, uzay aracının parçaları, astronotların ihtiyaç duyduğu ekipmanlar veya kişisel eşyalar olmaya aday. Bu deney, uzayda üretimin olanaklarını göstermeyi amaçlıyor. Bu konuda daha SNC’nin de bir çalışması vardı.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Mikrobiyoloji: Uzayda mikroorganizmaların büyüme, metabolizma, gen ekspresyonu, stres toleransı, biyofilm oluşumu, antibiyotik direnci, virülans ve patojenite gibi özelliklerinin nasıl değiştiği araştırılacak.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Biyosensör: Uzayda biyosensör teknolojisinin kullanılabilirliği test edilecek. Deneyde, biyosensörler kullanılarak astronotların kan, idrar, ter gibi biyolojik sıvılarının analizi yapılacak.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Nanoteknoloji: Uzayda nanoteknolojinin kullanılabilirliği test edilecek. Deneyde, nanomalzemeler kullanılarak astronotların giysilerinin, uzay aracının yüzeyinin ve diğer ekipmanların özelliklerinin iyileştirilmesi çalışılacak.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Robotik: Uzayda robotik teknolojisinin kullanılabilirliği test edilecek. Deneyde, astronotların kontrol ettiği veya otonom çalışan robotlar kullanılarak uzay aracının bakımı, onarımı, temizliği ve güvenliği gibi işlemler gerçekleştirilecek.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Fizik: Uzayda fiziksel fenomenlerin nasıl değiştiği araştırılacak. Deneyde, yer çekimsiz ortamın akışkanlar, ısı transferi, elektromanyetizma, optik, kuantum mekaniği, rölativite gibi fiziksel olaylar üzerindeki etkileri incelenecek.
- TÜBİTAK MAM Uzayda Kimya: Uzayda kimyasal reaksiyonların nasıl değiştiği araştırılacak. Deneyde, yer çekimsiz ortamın asit-baz, redoks, organik, inorganik, polimer, biyokimya gibi kimyasal reaksiyonlar üzerindeki etkileri incelenecek.
Türkiye’nin Uzay Ajandası
Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğu, Türkiye’nin uzay alanındaki vizyonunu ve hedeflerini de ortaya koymuştur. Türkiye, 2021 yılında Türkiye Uzay Ajansı’nı kurmuş ve 2023 yılında Türkiye Uzay Programı’nı açıklamıştır. Türkiye Uzay Programı, 10 stratejik hedef ve 50 aksiyon planından oluşmaktadır. Bu hedeflerden bazıları şunlardır:
- Ay Misyonu: Türkiye, 2026 yılına kadar Ay’a bir uzay aracı göndermeyi planlamaktadır. Bu uzay aracı, Ay’ın yörüngesini keşfedecek ve Ay yüzeyine sert iniş yapacaktır. Bu misyon, Türkiye’nin uzayda bağımsızlığını ve yetkinliğini artıracaktır.
- Yerli ve Milli Uydu Geliştirme: Türkiye, yerli ve milli haberleşme, gözlem ve istihbarat uyduları geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu uydular, Türkiye’nin savunma, güvenlik, iletişim, tarım, çevre, afet yönetimi ve bilim alanlarındaki ihtiyaçlarını karşılayacaktır. Ayrıca, Türkiye, yeni nesil uydu geliştirme alanında dünyayla rekabet edebilecek bir marka oluşturmayı amaçlamaktadır.
Türkiye’nin Uzay Limanı Projesi
Türkiye, uzaya erişim sağlamak için kendi roketlerini ve fırlatma sistemlerini geliştirmeyi planlamaktadır. Bu amaçla, Türkiye’nin ilk uzay limanı projesi hayata geçirilmektedir. Uzay limanı, uzay araçlarının fırlatılması, bakımı, yakıt ikmali ve geri dönüşü için kullanılacak bir tesis olacaktır. Uzay limanı, Türkiye’nin uzaydaki bağımsızlığını ve yetkinliğini artıracaktır.
Türkiye’nin uzay limanı projesi, Türkiye Uzay Ajansı tarafından yürütülmektedir. Proje, yerli ve milli imkanlarla gerçekleştirilmektedir. Uzay limanı için uygun bir lokasyon belirlenmesi, altyapı ve güvenlik çalışmaları, fırlatma rampası ve kontrol merkezi inşası, roket ve uydu geliştirme gibi aşamalar bulunmaktadır. Projenin 2028 yılında tamamlanması hedeflenmektedir.
Uzay limanı projesi, Türkiye’nin uzay alanındaki vizyonunu ve hedeflerini destekleyecek bir projedir. Uzay limanı sayesinde, Türkiye, kendi uydularını, roketlerini ve uzay araçlarını fırlatabilecek, uzayda gıda, enerji, maden gibi kaynakları araştırabilecek, uzay turizmi ve ticareti gibi alanlarda faaliyet gösterebilecektir. Uzay limanı, Türkiye’nin uzayda bir güç olmasını sağlayacaktır.
Sonuç
Alper Gezeravcı, Türkiye’nin uzaya çıkan ilk astronotu olarak tarihe geçmiştir. Gezeravcı, ISS’de 13 farklı bilimsel deney gerçekleştirmiştir. Bu deneyler, Türkiye’nin uzay alanındaki gelişimini ve potansiyelini göstermiştir.
Gezeravcı’nın uzay yolculuğu, Türkiye’nin uzay ajandasının da başlangıcı olmuştur. Türkiye, Ay misyonu, yerli ve milli uydu geliştirme, uzaya erişim ve uzay limanı projesi gibi hedeflerle uzayda söz sahibi olmayı amaçlamaktadır. Türkiye, uzayda bilim, teknoloji, ekonomi ve savunma alanlarında rekabet edebilecek bir ülke olacaktır.
