Gliese 581
Gliese 581, Dünya’dan yaklaşık 20 ışıkyılı uzaklıkta ve büyük olasılıkla yaşanabilir bir gezegene sahip. Öte yandan, yakın zamanda keşfedilen gezegenler, muhtemelen Dünya gibi gezegen arayışımızda bulduğumuz en uygun gezegenlerdir. Aşağıdaki teleskopla çekilen Gliese 581 yıldızı çok küçük bir yıldızdır. Güneşin kütlesi sadece %30’dur. Çapı yaklaşık 400.000 km’dir ve radyasyonu güneşin %1’inden biraz fazladır. Güneş‘in kütlesinin yarısından daha az kütleye sahip olan sözde kırmızı cüce için, “yaşam kuşağı” doğal olarak yıldıza yaklaşır. Kırmızı cücenin etrafındaki gezegenlerin, suyu sıvı halde tutabilecek ısıyı emmek için yıldıza çok yakın bir yörüngede dönmeleri gerekiyor.
Burada, yerçekimi kilidi nedeniyle, Gliese 581g gezegeni, yaklaşık 0.14 ab (21 milyon km) olan yörüngedeki yıldız Gliese 581’e çok yakındır, bu nedenle her zaman bir tarafı yıldıza bakacak şekilde döner. B gibi sıvı suyun varlığı nedeniyle, Dünya ve Güneş ikilileri kendi yıldızlarından rahat bir mesafede ve düzgün bir şekilde kilitleniyor, bu da “ileri yaşam” için işleri biraz daha zorlaştırıyor.
Bu, gezegenin bir tarafının kalıcı olarak aydınlık ve diğer tarafının kalıcı olarak karanlık olduğu anlamına gelir. Bu, yıldıza bakan taraf sürekli ısınırken, arkasındaki taraf hiç ısınmayacak demektir. Arkası, az güneş ışığı nedeniyle aşırı soğuk olan Dünya’nın buzlu kutupları olarak düşünülebilir. Tabii gezegenin kutupları da çok eğik ışık alıyor, bu yüzden kutup bölgelerinde bile çok soğuk oluyor. Yıldızlardan ışık alan ve yaşanabilir bir sıcaklığa sahip olan bölgeler yalnızca yıldızlara bakan ekvator bölgesi ve kutupların orta enlemleridir. Dünyanın geri kalanı donmuş. Bu tür gezegenlerde, yıldız ısısının düzgün dağılımı nedeniyle gezegenin atmosferi biraz kalındır. İklimi karanlık tarafta ısıtmak ve aydınlık tarafta biraz soğutmak önemlidir. Aksi takdirde, ne aydınlık ne de karanlık tarafta “ileri yaşam” için uygun bir ortam “oluşmayabilir”. Örneğin, Dünya’nın atmosferi, bu tür gezegenlerde eşit bir ısı dağılımına sahip olamayacak kadar incedir ve ısıyı eşit olarak dağıtamaz. Ekvator bölgemiz çok ısındı ve kutuplar ve dünyanın diğer tarafı tamamen dondu.
Ancak gezegenlerin yıldızın etrafındaki yörüngeleri, yörünge elipsine bağlı olarak yakınsama ve uzaklaşma sırasında düzenli ve/veya yarı düzenli mevsimsel değişiklikler gösterir. Bu değişiklikler, her zaman sıcak olan dünyanın ekvator kuşağındaki yıllık değişiklikleriyle karşılaştırılabilir. Gliese 581g her 36 günde bir yıldızların etrafında döner, bu nedenle değişikliklerin bizden çok daha kısa aralıklarla gerçekleşmesi gerekir.
Bununla birlikte, bu olasılık çok küçüktür, çünkü kütleçekimsel olarak sabitlenmiş gezegenler neredeyse dairesel bir yörüngeye girmeye zorlanırlar. Aynı zamanda, ekliptiğin eğimi söz konusu değildir, bu nedenle bu olasılık neredeyse tamamen dışlanmıştır. Gliese 581g çok uzun süre mevsimsel değişikliklerden etkilenmeyen bir gezegendir. En azından elimizdeki bilgiler bu kadar. Evrimleşmiş yaşamın onu nasıl etkileyeceğini veya mevsimlerle değişmeyen bir ortamda var olup olmadığını bilmiyoruz. Bununla birlikte, ilkel de olsa, yaşamın gelişmesi için mevsimler gerekli değildir. Sıvı su herhangi bir biçimde mevcut olduğunda, ilkel ama karmaşık bir yaşam vardır.
Elbette burada çok konuşacağım ama Dünya’da sıvı su olup olmadığından hala emin değilim. Venüs’ümüz ve Mars‘ımız da Güneş’in yaşam kuşağındadır, ancak sıvı su veya yaşam izi yoktur. Yorumumuz yalnızca Dünya gezegenine dayanmaktadır, çünkü yerçekimi tarafından engellenen canlı gezegenler hakkında henüz veriye sahip değiliz. Bu nedenle, ileri yaşam için mevsimsel, sıcak ve soğuk döngülerin veya Dünya gibi atmosferik koşulların olması gerektiğine inanıyoruz. Daha iyi bir örneğe rastlayana kadar düşünme şeklimiz böyle olmalı. Bilimsel düşünce bunu gerektirir.
