Bilim adamları, standart bir süpernova türünün ilk erken uyarı işaretini tespit ettiler
Bir yıldızın ölümü genellikle erken bir uyarı olmadan gelir. Ancak bir yıldızın yakın ölümünün erken bir işareti, bazı yıldız patlamalarından önce neler olduğuna dair ipuçları veriyor.
Aslında bir yıldızın sıradışı parlaması, ilgili yıldızın katmanlarından bazılarının uzaya fırlatıldığını düşünmeye sebep olsu. Araştırmacılar, 1 Ocak’taki Astrofizik Dergisi’nde , bilim insanlarının ilk kez sıradan bir yıldızdan veya süpernovadan patlama öncesi bir patlama tespit edildiğini doğruladılar.
Bilim adamları daha önce olağandışı süpernova türlerinin öncülerini gördüler. 16 Eylül 2020’de bilim adamları, yaklaşık 120 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunan, güneşten yaklaşık 10 kat daha büyük bir yıldızın patlamasını keşfettiler. Neyse ki, Genç Süpernova Deneyi adı verilen bir çalışmanın büyük bir parçası olarak düzenli şekilde gökyüzünün bir bölümünü inceleyen teleskoplar, yıldızı patlamadan çok önce gözlemleyebildi. Araştırmacılar, patlamadan yaklaşık 130 gün önce yıldızın parladığını, patlama öncesi bir parlamanın başladığını buldular.
Son patlama, yaşlanan bir yıldızın çekirdeği çöktüğünde meydana gelen, tip 2 süpernova adı verilen sıradan bir yıldız patlamasıydı. Bu tür patlamaların öncüleri muhtemelen daha önce görülmemişti çünkü erken püskürmeleri zayıftı. Bu süpernova için bilim adamları, nispeten zayıf patlamayı yakalayacak kadar hassas yıldız gözlemlerine sahipti.
Bu tür süpernovaların patlama sonrası önceki gözlemleri , yıldızların ölümden önce katmanlar halinde döküldüğünü ima etmişti. 2021’de gökbilimciler, bir süpernovanın şok dalgasının, yıldızın fırlattığı malzemeye doğru ilerlediğine dair işaretler bildirdiler ( SN: 11/2/21 ). Yeni çalışmada benzer bir döküm yıldız malzemesi işareti de bulundu.
Bilim adamları, bu tür erken patlamalara neyin neden olduğundan tam olarak emin değiller. Bunlar bir yıldızın derinliklerinde meydana gelen olayların sonucu olabilir. Bu tür daha fazla olay bulunursa, bilim adamları sonunda hangi yıldızın ne zaman patlayacağını tahmin edebilirler.
Berkeley’deki California Üniversitesi’nde astrofizikçi olan çalışmanın yazarlarından Raffaella Margutti, haberci patlamaların yıldızların patlamadan önce iç karışıklık yaşadığının bir işareti olduğunu söylüyor. “Evrenden aldığımız ana mesaj, bu yıldızların gerçekten sonun geldiğini bildikleridir.”
Bu yazı Astrafizik.com tarafından Türkçeye aktarılmış olup yazının aslı space.com sitesine aittir, orijinaline mümkün olduğunca sadık kalmak koşuluyla dilimize çevirilmis olsa da editoryal tarafından katkıda bulunulmuştur. Bu sebeple Astrafizik.com içerik izinlerine tabidir. Astrafizik.com referans gösterilmek koşuluyla kullanıma izin verilmiştir.
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/supernova-star-early-outburst-explosion-warning-death
Çeviri: Sinan YAVUZ
